Vapen op school: wat kan jij doen?

10.10.2024

Onderwijsprofessionals en ouders maken zich zorgen: uit de resultaten van de leerlingenbevraging van de VAD blijkt dat vapen bij jongeren voor het eerst populairder is dan roken. Hoewel een grote meerderheid van de jongeren geen tabak of e-sigaretten gebruikt, is deze evolutie toch zorgwekkend. Scholen zoeken naar manieren om vapen een halt toe te roepen. Gezond Leven biedt concrete handvatten om hen hierbij te ondersteunen. Wat kan jouw school doen?

Educatie

Preventie gaat verder dan alleen lesgeven, maar klassikale lessen over roken en vapen kunnen zeker waardevol zijn. Zorg er wel voor dat het niet bij een eenmalige les blijft. Maak van het onderwerp een terugkerend thema op school, door het te koppelen aan roken en het in verschillende vakken en schooljaren te behandelen.

Het is daarbij belangrijk om niet alleen te focussen op de gezondheidsrisico's. Jongeren weten vaak wel dat iets ongezond is, maar dat betekent niet dat ze automatisch hun gedrag aanpassen. In plaats daarvan kun je beter inspelen op de sociale norm en veelvoorkomende misvattingen, zoals het idee dat ‘iedereen vapet’. Jongeren overschatten vaak hoeveel van hun leeftijdsgenoten daadwerkelijk vapen, dus het kan effectief zijn om die perceptie te corrigeren met feiten. Leg daarnaast de nadruk op zaken die hen op korte termijn raken, zoals de kosten van e-sigaretten, en laat hen kritisch nadenken over wat hen mogelijk beïnvloedt, zoals vrienden of sociale media.

Klaar om aan de slag te gaan?

Ontdek onze lesmaterialen die meteen bruikbaar zijn in de klas. Ouders informeren over vapen kan aan de hand van de informatiefolder voor ouders.

Pexels vinh ch 1599393606 27647346 min

Afspraken & regels – een helder rookbeleid op school

Duidelijke afspraken en regels zijn essentieel om het vapen op school terug te dringen. Vertrek daarvoor vanuit de huidige wetgeving, die een algemeen wettelijk rookverbod oplegt in scholen. Ook vapen valt onder dit rookverbod.

We raden aan om het gebruik van e-sigaretten expliciet op te nemen in de regelgeving en duidelijk te maken welke gevolgen er zijn voor leerlingen die zich hier niet aan houden. Consistente herhaling en handhaving van deze regels zijn nodig om ze te doen werken. Belangrijk is dus om regelmatig te communiceren over deze afspraken en regels naar het personeel, de leerlingen en hun ouders: vapen is verboden op school. Ook het delen van vapes is niet toegestaan. Communiceer ook over de gevolgen van overtreding. Dit kan via een nieuwsbrief, de schoolwebsite en tijdens lessen. Zo blijft iedereen op de hoogte van het beleid en de reden erachter. Daarnaast moeten overtredingen consequent worden aangepakt, zodat iedereen voelt dat het naleven van de afspraken belangrijk is. Zo ontstaat een duidelijke omgeving waarin iedereen weet wat er van hen wordt verwacht.

Op zoek naar handvaten of antwoorden op concrete vragen? Ontdek ze in de FAQ over het rookverbod op school.

De omgeving aanpakken

Als je jongeren wil stimuleren om niet te vapen, dan moet je zorgen dat dat in hun omgeving óók niet gebeurt. Op school kan je de omgeving zo aanpassen dat roken en vapen als abnormaal worden gezien.

Maak duidelijk dat vapen nergens op school is toegestaan, noch binnen, noch buiten. Zorg ervoor dat er op verschillende plekken bordjes hangen die leerlingen hieraan herinneren, bijvoorbeeld bij ingangen en op het schoolplein. Het kan ook helpen om te letten op de plaatsen waar leerlingen zich graag verzamelen, zoals wc’s of afgelegen plekken op het schoolterrein. Door deze plekken beter zichtbaar te maken en regelmatig te controleren, voorkom je dat ze als ‘vapeplek’ worden gezien. Betrek leerlingen ook bij de aanpak. Vraag hen om mee te denken over manieren om vapen op school te verminderen. Dit vergroot hun betrokkenheid en verantwoordelijkheid.

Naast de fysieke omgeving, speelt de voorbeeldfunctie van het personeel een rol. Door zelf de regels strikt na te leven, laten zij zien dat deze afspraken voor iedereen gelden. Niet iedereen zal hetzelfde denken over roken en vapen. En dat is geen probleem. Maar om eenduidige (gezondheids)boodschappen aan de leerlingen te geven, is het wel best dat het schoolteam afspraken maakt waaraan leraren zich moeten houden. Hun gedrag versterkt immers de boodschap dat een gezonde schoolomgeving belangrijk is.

Zorg & begeleiding

Maak roken en vapen ook bespreekbaar op school. Als leerkracht kun je een veilige plek bieden waar leerlingen zich vrij voelen om hun ervaringen of zorgen te delen. Zijn er signalen dat een leerling vapet? Dan kan de leerkracht een open gesprek aangaan, zonder te oordelen. Het aanbieden van begeleiding, zoals informatie over roken en vapen of het omgaan met groepsdruk, helpt leerlingen om betere keuzes te maken en versterkt hun weerbaarheid.

Ontdek in deze infosheet hoe je het gesprek over vapen aangaat en leid jongeren toe naar watwat.be/roken voor de juiste informatie.

Mis het niet: webinar over middelengebruik bij Vlaamse jongeren - van cijfers naar praktijk (7/11)

Wil je meer weten over hoe jongeren in het secundair onderwijs omgaan met roken, vapen, alcohol, illegale drugs, medicatie, gamen en gokken? Meld je dan aan voor het gratis webinar op 7 november 2024 van 10u00 tot 11u30 en ontdek waardevolle inzichten die je in jouw school kunt toepassen.