Zorg voor de natuur... en zorg voor jezelf

Hoeveel ruimtereizen de mensheid ondertussen ook al heeft ondernomen, er is vandaag nog steeds maar 1 planeet met levende natuur - mensen, dieren en planten - bekend. Een planeet die trouwens voor 70% uit blauwe natuur (water) en 30% uit groene natuur (bossen, velden, woestijnen, landbouwgrond) bestaat. Al sinds 1970 wil de Dag van de Aarde ons bewust maken van de schoonheid van Moeder Aarde en het leven daarop. Dit initiatief ontstond nadat de Amerikaanse overheid de aandacht wilde vestigen op dringende milieuproblemen, zoals de lucht- en watervervuiling en de klimaat- en plasticcrisis: op 22 april 1970 kwamen 20 miljoen Amerikanen op straat om een statement te maken voor een schoner klimaat. Inmiddels is ‘Earth Day’ in meer dan 190 landen een vaste waarde. En dit omdat meer en betere natuur niet alleen onontbeerlijk is voor de bedreigde fauna en flora, maar ook omdat het van fundamenteel belang is voor onze gezondheid in het algemeen en voor ons mentaal welbevinden in het bijzonder.

Minder stress, meer gezond gedrag

Contact met de natuur kan op verschillende manieren voordelen hebben voor ons mentaal welbevinden:

• Natuur vermindert schade. Volgens omgevingspsycholoog Sjerp de Vries draagt de natuur bij aan stressreductie. Een groene omgeving vermindert stress en piekeren en zorgt voor minder mentale vermoeidheid. Door bijvoorbeeld een frisse neus te halen na een veeleisende opdracht, krijg je energie om er opnieuw in te vliegen. Het verlaagt ook de stress die de opdracht met zich meebracht.

• Natuur bevordert herstel en versterkt de weerstand. Volgens de Vries helpt ontspannen om chronische stress tegen te gaan. En dat is goed, want stress beïnvloedt het immuunsysteem negatief: het zorgt ervoor dat de hormonen cortisol en adrenaline toenemen. Dit heeft een invloed op de bloeddruk en de harstslag, en in chronische situaties zelfs op het immuunsysteem.

• Natuur bevordert gezond gedrag. Contact met de natuur zet ons aan om meer te bewegen. Wie minder dan 1 kilometer van de kust woont, beweegt vaker 5 keer per week of meer gedurende 30 minuten dan mensen die verder wonen. Ook natuur in steden, zoals bijvoorbeeld parken, motiveren om meer te bewegen.

Andere positieve effecten van contact met de natuur zijn:

• verbetering van de concentratie;

• stimuleren van de sociale ontwikkeling bij kinderen;

• verhoging van het sociaal welbevinden;

• versterking van positieve emoties.

Invloedrijke omgevingsfactoren

Hoe groot die effecten zijn, hangt af van de hoeveelheid, nabijheid en kwaliteit van de natuur die ons omringt. Het contact met de natuur moet ook voldoende lang zijn: uit onderzoek blijkt dat 2 uur per week een minimum is voor een positieve impact op onze gezondheid en mentaal welbevinden. Daarnaast is ook de omgeving belangrijk. Is de natuur toegankelijk? Kan je je er veilig voelen? Zijn er voorzieningen aanwezig? Dit zijn allemaal omgevingsfactoren die de invloed van de natuur op ons mentaal welbevinden meebepalen. Ook individuele factoren spelen daarbij een rol. Hiertoe behoren leeftijd, sociaaleconomische positie en de mate van verbondenheid die iemand voelt met de natuur. Beschikbaarheid van de natuur in de leefomgeving houdt bovendien verband met gezondheidsongelijkheid. Er is aangetoond dat mensen die wonen in een buurt waar ze makkelijk toegang hebben tot een bos, park, … een betere mentale gezondheid hebben dan zij die die toegang minder of niet hebben. De eerste groep heeft immers een lager angst-, depressie- en stressniveau.

Klimaatverandering

Toch kan de natuur zelf ons ook stress bezorgen. Insecten en dieren kunnen ons steken of bijten, we kunnen last hebben van hooikoorts of ziek worden door bacteriën, virussen, parasieten en schimmels. Omdat de mens zo slordig en nonchalant met het milieu omgaat, krijgen we nu ook af te rekenen met de klimaatverandering, waardoor de natuur almaar grilliger wordt. Door aanhoudende regen zijn er regelmatig overstromingen en wateroverlast, terwijl de hete zomers droogte en een hogere mortaliteit veroorzaken. Het is ook daarom dat een degelijk klimaatbeleid zo fundamenteel is voor het voortbestaan van de aarde én de mens.

Doe de gelukswandeling

Nog niet overtuigd van het belang van de natuur? Trek er dan zelf eens op uit en doe eens een gelukswandeling. Dat is niet alleen een fijne manier om de natuur in je buurt te ontdekken, maar ook om met je mentaal welbevinden aan de slag te gaan. Stap voor stap leer je aan de hand van ludieke doe-opdrachten wat mentaal welbevinden is en hoe je eraan kan werken. Ondertussen wandel je tussen al het moois dat Moeder Aarde te bieden heeft. Geniet!