Roken & vapen
Inzetten op roken en vapen? Dat kunnen scholen op verschillende manieren. Bijvoorbeeld door te werken aan een gezonde schoolomgeving, door in de les aandacht te besteden aan dit thema en zeker ook door een schoolteam dat zelf het goede voorbeeld geeft.
Wij bieden concrete handvatten die hierbij helpen.
Veelgestelde vragen
Wat mag wel en niet op school als het gaat om roken en vapen?
Twijfel je over de regels of krijg je vragen van collega’s, ouders of leerlingen?
Bekijk hier de veelgestelde vragen over de rookvrije onderwijsinstellingen en krijg concrete antwoorden.
Het thema roken en vapen verwerken in je les
Preventie is meer dan lesgeven, maar klassikale lessen over roken en vapen zijn zeker waardevol. Zorg dat het onderwerp terugkeert in meerdere vakken en schooljaren. Hoe? Dat ontdek je in de net vernieuwde leerlijn verslavingspreventie. Je hoeft bovendien geen expert te zijn over deze thema's om het gesprek met jongeren aan te gaan. Maar achtergrondinformatie en kennis kunnen je wel meer zelfvertrouwen geven. Daarom willen we je ondersteunen om het thema op een geïnformeerde, open en impactvolle manier in de klas aan te brengen.
Lesmaterialen
We hebben heel wat kwaliteitsvol, kant-en-klaar en aanpasbaar lesmateriaal over roken en vapen. Dit met compleet uitgewerkte lesvoorbereidingen en achtergrondteksten. Daarnaast verwijzen we je graag door naar inspirerende video’s, betrouwbare websites en handige apps. Ontdek alles hier:
Lesmaterialen secundair onderwijs Open
Lesmaterialen buitengewoon secundair onderwijs Open
Extra inspiratie uit andere hoeken: interactieve werkvormen, leesvoer, films, ... Open
YouTube video's voor in de les Open
Wist je dat...
...je in het lager onderwijs beter niet klassikaal lesgeeft over roken of vapen?
Kinderen zijn op die leeftijd vaak nog niet in aanraking gekomen met deze middelen. Door het onderwerp te vroeg aan te snijden, bestaat de kans dat je onbedoeld nieuwsgierigheid opwekt.
Wat wél werkt? Werken aan algemene sociale vaardigheden, zelfvertrouwen en weerbaarheid — met Geluk in de klas geef je die vaardigheden op een positieve manier mee. Zo leg je een sterke basis voor gezonde keuzes later.
Laat je inspireren

Vapen op school: wat kan jouw school doen?
Vapen bij jongeren is populair en deze evolutie is zorgwekkend. Scholen zoeken naar manieren om vapen een halt toe te roepen. Gezond Leven biedt concrete handvatten om hen hierbij te ondersteunen. Wat kan jouw school doen?

Omgaan met roken en vapen in BuSO: zo doet Lani het
“Als je in de klas praat over roken, pak het dan niet veroordelend aan, maar ontdek samen met je leerlingen wat de gevolgen zijn voor je lichaam én voor je portemonnee”, tipt Lani Croes, leerkracht in SBSO Groenlaar, die onze materialen uittestte.

In gesprek over vapen: 1-op-1 aan de slag
Deze gespreksfiche geeft praktische handvatten voor een open 1-op-1 gesprek over vapen. Met concrete insteken, tips en aandachtspunten kun je op een leeftijdsgerichte manier het gesprek voeren en samen verkennen wat jongeren denken en ervaren.
Handige tips & tools
Tips om jouw les sterker te maken Open
Van misvattingen naar inzicht Open
Eén-op-één in gesprek gaan over vapen Open
Zin in iets extra? Open
Betrouwbare websites Open
Preventie is meer dan alleen lesgeven
Jongeren maken hun keuzes niet alleen op basis van wat ze weten, maar ook door wat er om hen heen gebeurt. Daarom is effectieve preventie veel breder dan kennisoverdracht alleen. Het vraagt om duidelijke afspraken en regels, een ondersteunende omgeving en de juiste zorg en begeleiding. Een sterk rookbeleid helpt dit alles te verankeren.

Afspraken & regels
Een rookbeleid begint met duidelijke afspraken. Wat mag wel, wat mag niet? En vooral ook: waarom? Belangrijk is dat iedereen op de hoogte is van de regels en dat die regelmatig herhaald worden - herhaling is key! Denk aan regels op het schoolplein, bij evenementen of tijdens pauzes. Maar het gaat verder dan dat: een helder beleid geeft richting én biedt houvast voor iedereen binnen de organisatie.

Zorg & begeleiding bij roken en vapen
Maak roken en vapen ook bespreekbaar op school. Als leerkracht kun je een veilige plek bieden waar leerlingen zich vrij voelen om hun ervaringen of zorgen te delen. Door begeleiding aan te bieden – zoals betrouwbare informatie, in gesprek gaan of hulp bij stoppen – geef je leerlingen handvatten om gezonde keuzes te maken en hun weerbaarheid te versterken.

Een gezonde schoolomgeving: effectieve omgevingsinterventies
Een gezonde omgeving doet veel. Denk aan duidelijke zichtbaarheid van het rookbeleid én een schoolteam dat het goede voorbeeld geeft. Jongeren laten zich niet alleen beïnvloeden door regels, maar ook door wat ze zien. Als roken of vapen nergens normaal is, wordt niet-roken en niet-vapen vanzelf de norm.
Extra informatie
Snus en nicotinezakjes
Naast roken en vapen duiken steeds vaker nieuwe nicotineproducten op, zoals snus of nicotinezakjes. Misschien vraag je je als leerkracht af wat deze middelen precies zijn, of hoe je ze op een duidelijke en correcte manier bespreekt met je leerlingen.
Psychoactieve vapes
In de infofiche over cannabisvapes van VAD vind je meer over de effecten en risico’s van cannabisvapes, de wetgeving en hoe je deze vertaalt naar regelgeving op school en de do’s en don’ts bij preventie en aanpak van cannabisvapes op school.
Informatie voor ouders
Vapen is populair onder jongeren, maar wat weten we er nu eigenlijk over? En wat kan jij als ouder doen? Deze folder helpt ouders met feiten, inzichten en tips om hierover in gesprek te gaan. Download hieronder of bestel in onze webshop.

Vorming | Als kleine kinderen groot worden
Elk kind zal vroeg of laat in aanraking komen met tabak, vapes, alcohol, cannabis en gamen. Ouders spelen een cruciale rol in hoe hun kind ermee omgaat eens het zover is. Om hen hierbij te ondersteunen, ontwikkelde VAD samen met het Vlaams Instituut Gezond Leven de interactieve vorming ‘Als kleine kinderen groot worden’, specifiek gericht op ouders van tieners (10-15 jaar).