Inzetten op roken en vapen? Dat kunnen scholen op verschillende manieren. Bijvoorbeeld door te werken aan een gezonde schoolomgeving, door in de les aandacht te besteden aan dit thema en zeker ook door een schoolteam dat zelf het goede voorbeeld geeft.
Wij bieden concrete handvatten die hierbij helpen.

Webinar op 11/12

Hoe is het gesteld met het middelengebruik van de Vlaamse jongeren? Van cijfers naar klaspraktijk.

Ben je benieuwd naar de nieuwste Vlaamse cijfers over middelengebruik bij jongeren en hoe je daar in de klas mee aan de slag kan gaan? Schrijf je dan in voor het webinar op 11/12 en krijg een helder beeld van de leefwereld van leerlingen rond alcohol, tabak en vapen, gamen en andere digitale toepassingen, gokken, medicatie en cannabis. Je ontdekt bovendien hoe je vanuit de vernieuwde leerlijn verslavingspreventie op maat van jouw klas kan werken.

Het thema roken en vapen verwerken in je les

Preventie is meer dan lesgeven, maar klassikale lessen over roken en vapen zijn zeker waardevol. Zorg dat het onderwerp terugkeert in meerdere vakken en schooljaren. Hoe? Dat ontdek je in de net vernieuwde leerlijn verslavingspreventie. Je hoeft bovendien geen expert te zijn over deze thema's om het gesprek met jongeren aan te gaan. Maar achtergrondinformatie en kennis kunnen je wel meer zelfvertrouwen geven. Daarom willen we je ondersteunen om het thema op een geïnformeerde, open en impactvolle manier in de klas aan te brengen.

Lesmaterialen

We hebben heel wat kwaliteitsvol, kant-en-klaar en aanpasbaar lesmateriaal over roken en vapen. Dit met compleet uitgewerkte lesvoorbereidingen en achtergrondteksten. Daarnaast verwijzen we je graag door naar inspirerende video’s, betrouwbare websites en handige apps. Ontdek alles hier:

Wist je dat...

...je in het lager onderwijs beter niet klassikaal lesgeeft over roken of vapen?
Kinderen zijn op die leeftijd vaak nog niet in aanraking gekomen met deze middelen. Door het onderwerp te vroeg aan te snijden, bestaat de kans dat je onbedoeld nieuwsgierigheid opwekt.

Wat wél werkt? Werken aan algemene sociale vaardigheden, zelfvertrouwen en weerbaarheid — met Geluk in de klas geef je die vaardigheden op een positieve manier mee. Zo leg je een sterke basis voor gezonde keuzes later.

Inzicht en inspiratie

Pexels cottonbro 6209356

Roken daalt, vapen stuwt gebruik nicotine omhoog

Jongeren blijven hardnekkig nicotine gebruiken. Dat blijkt uit de VAD-leerlingenbevraging 2023-2024. Eén leerling op vier gebruikte het afgelopen jaar minstens één nicotineproduct. Daarbij rookten ze steeds minder tabak, maar grepen ze wel vaker naar de e-sigaret.

Foto klaslokaal

Omgaan met roken en vapen in BuSO: zo doet Lani het

“Als je in de klas praat over roken, pak het dan niet veroordelend aan, maar ontdek samen met je leerlingen wat de gevolgen zijn voor je lichaam én voor je portemonnee”, tipt Lani Croes, leerkracht in SBSO Groenlaar, die onze materialen uittestte.

Pexels fauxels 3184468

In gesprek over vapen: 1-op-1 aan de slag

Deze gespreksfiche geeft praktische handvatten voor een open 1-op-1 gesprek over vapen. Met concrete insteken, tips en aandachtspunten kun je op een leeftijdsgerichte manier het gesprek voeren en samen verkennen wat jongeren denken en ervaren.

Veelgestelde vragen

Wat mag wel en niet op school als het gaat om roken en vapen?
Twijfel je over de regels of krijg je vragen van collega’s, ouders of leerlingen?
Bekijk hier de veelgestelde vragen over de rookvrije onderwijsinstellingen en krijg concrete antwoorden.

Handige tips & tools

Preventie is meer dan alleen lesgeven

Jongeren maken hun keuzes niet alleen op basis van wat ze weten, maar ook door wat er om hen heen gebeurt. Daarom is effectieve preventie veel breder dan kennisoverdracht alleen. Het vraagt om duidelijke afspraken en regels, een ondersteunende omgeving en de juiste zorg en begeleiding. Een sterk rookbeleid helpt dit alles te verankeren.

Afspraken

Afspraken & regels

Een rookbeleid begint met duidelijke afspraken. Wat mag wel, wat mag niet? En vooral ook: waarom? Belangrijk is dat iedereen op de hoogte is van de regels en dat die regelmatig herhaald worden - herhaling is key! Denk aan regels op het schoolplein, bij evenementen of tijdens pauzes. Maar het gaat verder dan dat: een helder beleid geeft richting én biedt houvast voor iedereen binnen de organisatie.

Pexels yan krukau 8199562

Zorg & begeleiding bij roken en vapen

Maak roken en vapen ook bespreekbaar op school. Als leerkracht kun je een veilige plek bieden waar leerlingen zich vrij voelen om hun ervaringen of zorgen te delen. Door begeleiding aan te bieden – zoals betrouwbare informatie, in gesprek gaan of hulp bij stoppen – geef je leerlingen handvatten om gezonde keuzes te maken en hun weerbaarheid te versterken.

Twee jongeren op schommels

Een gezonde schoolomgeving: effectieve omgevingsinterventies

Een gezonde omgeving doet veel. Denk aan duidelijke zichtbaarheid van het rookbeleid én een schoolteam dat het goede voorbeeld geeft. Jongeren laten zich niet alleen beïnvloeden door regels, maar ook door wat ze zien. Als roken of vapen nergens normaal is, wordt niet-roken en niet-vapen vanzelf de norm.

Wil je aan de slag met een rookbeleid binnen jouw school?
Gezondheidsmakers helpen je graag verder op weg.

Extra informatie

Snus en nicotinezakjes

Naast roken en vapen duiken steeds vaker nieuwe nicotineproducten op, zoals snus of nicotinezakjes. Misschien vraag je je als leerkracht af wat deze middelen precies zijn, of hoe je ze op een duidelijke en correcte manier bespreekt met je leerlingen.

Psychoactieve vapes

In de infofiche over cannabisvapes van VAD vind je meer over de effecten en risico’s van cannabisvapes, de wetgeving en hoe je deze vertaalt naar regelgeving op school en de do’s en don’ts bij preventie en aanpak van cannabisvapes op school.

Informatie voor ouders

Vapen is populair onder jongeren, maar wat weten we er nu eigenlijk over? En wat kan jij als ouder doen? Deze folder helpt ouders met feiten, inzichten en tips om hierover in gesprek te gaan. Download hieronder of bestel in onze webshop.

Pexels max fischer 5212651 scaled b015a92e

Vorming | Als kleine kinderen groot worden

Elk kind zal vroeg of laat in aanraking komen met tabak, vapes, alcohol, cannabis en gamen. Ouders spelen een cruciale rol in hoe hun kind ermee omgaat eens het zover is. Om hen hierbij te ondersteunen, ontwikkelde VAD samen met het Vlaams Instituut Gezond Leven de interactieve vorming ‘Als kleine kinderen groot worden’, specifiek gericht op ouders van tieners (10-15 jaar).

People 2557399 1280

Opleiding | Vapepreventie op school: wat jij als onderwijsparter moet weten

Jongeren vapen steeds vaker, en scholen worden daar steeds meer mee geconfronteerd. In deze vorming voor onderwijsprofessionals staan we stil bij de belangrijkste feiten en bekijken we hoe je als school bouwt aan een krachtige preventieve aanpak voor roken en vapen.