Gradueel taken opbouwen
Meer info over deze techniek
Om gedrag of bepaalde vaardigheden aan te leren bepaal je, samen met de deelnemer, eerst heel gemakkelijke doelen of taken. Vervolgens maak je in overleg met de deelnemer elke volgende stap of doel iets moeilijker. En dit net zo lang tot het doel/de beoogde vaardigheid is behaald. Dit kan een voortdurend proces zijn indien het gedrag veel oefening en onderhoud vraagt. Belangrijk is dat de doelen steeds in overleg bijgesteld worden, zodat de deelnemer uitgedaagd wordt zonder het gevoel te krijgen dat de taak te moeilijk is. Opgelet: het beginniveau kan voor iedereen anders zijn. Door het gevoel te ervaren dat ze deze oefening of taak goed kunnen uitvoeren en zo kleinere succesvolle ervaringen hebben, zal de eigen-effectiviteit (het gevoel in staat te zijn het gedrag uit te voeren) van de deelnemers vergroten.
Vergelijkbare technieken
Doelen stellen: focust op het opmaken van doelen.
Hoe pas je deze techniek toe?
Ga eerst na hoe je het gedrag kan opdelen in deelgedragingen en of er ook een moeilijkheidsgraad in intensiteit inzit. Onderstaande vragen kunnen je helpen om de deelgedragingen te identificeren:
- Welke stappen moet de persoon allemaal zetten om het gedrag uit te voeren?
- Welke opbouw is er mogelijk bij dit gedrag? Wat is het makkelijkst mogelijk gedrag dat de persoon in kwestie kan uitvoeren in de huidige omstandigheden?
- Welke ondersteuning heeft de persoon nog nodig om het gedrag te kunnen stellen?
- …
Deze techniek is zeer goed om gepersonaliseerd te werken in interventies. Zeker in een 1-op-1-situatie kan je zeer specifiek werken naar de noden van de persoon in kwestie. Zo kan je ook meer ondersteunen en controleren of het gedrag correct wordt uitgevoerd. Groepsbegeleiding is een goeie setting om sociale vaardigheden aan te leren. Daarnaast helpt het als iedereen hetzelfde gedrag moet stellen en herkenbare situaties kan aanhalen. Bijvoorbeeld om weerstand te kunnen bieden tegen het aanbieden van alcohol of drugs door vrienden. Hier kan je opbouwen door de deelnemers eerst ‘nee’ te leren zeggen tegen een onbekende die drugs aanbiedt. Daarna kan je hen in een rollenspelenleren om 'nee' te zeggen bij een specifieke situatie die moeilijk is voor hen (bv. in hun favoriete café, aangeboden door één van hun beste vrienden of familie, ...). Nadien kan je verder oefenen om ook blijvend te weigeren als de aanbieder goeie argumenten heeft of als er druk wordt uitgeoefend.
Zowel online als fysieke methoden kunnen worden gebruikt, afhankelijk van het type vaardigheid. Er zijn online wel wat tools beschikbaar waarmee vaardigheden geleidelijk aangeleerd kunnen worden (bv. e-learning, online mobile serious games, …). Nadeel hier is dat er geen rechtstreekse feedback komt als de deelnemer dit zelfstandig doorloopt. Het is mogelijk wel laagdrempeliger dan een fysieke sessie. Vaardigheden kunnen ook fysiek worden aangeleerd door middel van workshops of coachingsessies die ondersteuning bieden en het proces mee helpen opbouwen. Zelfs een vriend of partner kan een rol spelen bij het aanleren van bepaalde vaardigheden. Hierbij zijn tijd en middelen natuurlijk een groot aandachtspunt. Specifieer je doelgroep, ga dieper in op hoe deze best ondersteund kan worden i.k.v. het vooropgestelde gedrag.
Inspirerende voorbeelden
Start 2 run
In deze app word je les per les aangemoedigd om steeds maar langer te lopen, tot je een bepaald doel haalt. Het aantal minuten dat je hoort te lopen, wordt geleidelijk aan opgetrokken in een realistisch schema.
Hier gaat het niet over het aanleren van een handeling, maar om die handeling zo lang mogelijk vol te houden.
Mijngezondleven.be
Op deze website wordt aan de hand van testjes bepaald wat je beginsituatie is op vlak van verschillende gezondheidsdoelen (bewegen en eten). Je wordt tijdens het proces begeleid om stapsgewijs haalbare doelen op te stellen. Iemand die bijvoorbeeld nooit fruit eet, zal bijvoorbeeld beginnen met 2 keer per week 1 stuk fruit te eten en dit geleidelijk aan bij te stellen op mijngezondleven.be.
Referenties
- Kelder, S. H., Hoelscher, D., & Perry, C. L. (2015). How individuals, environments, and health behaviors interact. Health behavior: Theory, research, and practice, 159, 144-149.
- McAlister, A. L., Perry, C. L., & Parcel, G. S. (2008). How individuals, environments, and health behaviors interact. Health Behavior, 169, 169-188