"Gezondheidsvaardiger worden? Laat gezinnen met een migratieachtergrond dan zélf aan het woord”
Niet praten óver, maar mét kwetsbare gezinnen: met die focus startte De Katrol, een welzijnsorganisatie voor gezinnen, een traject om gezondheidsvaardiger te worden. “We hebben ons hierbij gericht op mensen met een migratieachtergrond. Zo hebben we een actiegroep opgericht waar ze zelf de touwtjes in handen kunnen nemen”, zegt teamverantwoordelijke Emily.
De Katrol biedt studie- en gezinsondersteuning aan huis bij kansarme en kwetsbare gezinnen. Momenteel zijn er 35 Katrol-werkingen in Vlaanderen in meer dan 50 steden en gemeentes. “De basis van onze werking is participatie: we willen dat er met kwetsbare groepen wordt gesproken, en niet over hen.”, zegt Emily Dumarey, teamverantwoordelijke van De Katrol Oostende. “Dat was ook de focus van ons traject om gezondheidsvaardiger te worden. Hierbij richtten we ons op gezinnen met een migratieachtergrond en met kinderen tussen nul en zes jaar.”.
Waarom hebben jullie net voor deze doelgroep gekozen?
“We merkten dat er veel vooroordelen waren over gezinnen met een migratieachtergrond en we wilden dat hun vragen en noden werden gehoord. Hierbij is duidelijke communicatie zeer belangrijk. Als organisatie moet je het voor iederéén zo makkelijk mogelijk maken om vragen te stellen.”
“Door te werken met een tolk, konden de ouders zelf hun vragen stellen, bijvoorbeeld over het schoolsysteem. De tolk legde dan alles goed uit”
Emily Dumarey, teamverantwoordelijke van De Katrol Oostende
Welke concrete acties hebben jullie ondernomen om hen meer te betrekken?
“We hebben een actiegroep opgericht waar ouders die Arabisch spreken zelf de touwtjes in handen konden nemen. Hiervoor werkten we altijd met een tolk. De ouders stelden zelf hun vragen, bijvoorbeeld over het schoolsysteem. De tolk legde dan alles goed uit. We werkten met een vaste groep om het vertrouwen op te bouwen, en die groep is op anderhalf jaar tijd in totaal meer dan twintig keer samengekomen.”
Waren er nog andere initiatieven?
“We deden ook individuele community-based consultaties met deze gezinnen. Hier werd er vooral geluisterd en gaven de ouders zelf aan waar ze nood aan hebben. Een hulpverlener kan bijvoorbeeld vinden dat de slechte woning van het gezin moet worden aangepakt. Maar als de ouders dan zelf aanhalen dat er medische problemen zijn bij hun kind en dat ze geen huisarts vinden, dan worden die medische problemen de prioriteit.”
Welke vragen kwamen er nog naar boven?
“Sommige ouders hadden vragen over de lessen seksuele opvoeding. Dan is er een expert uitleg komen geven over welke lessen kinderen op welke leeftijd krijgen. Op dat moment konden ze ook al hun vragen rechtsreeks aan de expert stellen. Maar het ging bijvoorbeeld ook over meerdaagse schooluitstappen of het gebruik van de onderwijscheques. Zo kwam er iemand van de Stad Oostende uitleggen hoe je die cheques kan aanvragen.”
“We moeten de hulpvraag van de gezinnen vooropplaatsen, ook al denkt de hulpverlener dat die in eerste instantie niet relevant is”
Emily Dumarey, teamverantwoordelijke van De Katrol Oostende
Wat was de grote meerwaarde van zo’n groep voor de ouders?
"Ze konden hun netwerk verruimen en kennismaken met andere ouders en sociale initiatieven. Zo leerden ze ook dat ze niet alleen zijn met hun vragen, en dat hun vragen helemaal niet zo gek zijn. We wilden echt verbinding creëren tussen de ouders en tussen de ouders en de organisaties.”
Wat hebben jullie met de input gedaan? En welk effect had dit op jullie werking?
“De geleerde lessen uit de actiegroep en de community-based consultaties hebben we verspreid via een vorming voor alle medewerkers van De Katrol. We hebben concrete casussen aangehaald om aan te tonen dat we de hulpvraag van de gezinnen voorop moeten plaatsen, ook al denkt de hulpverlener dat die niet relevant is. In het begin werkten we vooral individueel rond gezondheidsvaardigheden met die actiegroep en consultaties, het was wel zoeken hoe we dat dan konden omzetten naar een gezondheidsvaardige organisatie. Dit hebben we dan gedaan door de vorming aan alle medewerkers op organisatie-niveau te organiseren. ”
“De samenwerking met verschillende partners was erg interessant. Iedereen heeft z’n eigen expertise en het was heel boeiend om die te kunnen combineren”
Emily Dumarey, teamverantwoordelijke van De Katrol Oostende
Wat verliep er nog moeilijker binnen jullie traject?
“De start van de actiegroep ging niet zo vlot, daar hebben we wel wat tijd verloren. We wilden de ouders eerst op een nieuwe locatie samenbrengen. Ze kwamen naar de infosessie, maar haakten dan af. Daarom hebben we besloten om samen te werken met een bestaand initiatief dat al oudergroepen in Oostende verenigde. Hun vormingsmedewerkers hadden ook al veel ervaring met het begeleiden van groepen. De fysieke locatie van de samenkomst van de actiegroep was ook heel belangrijk: ze moest gekend zijn bij de doelgroep en makkelijk bereikbaar.”
Met wie hebben jullie hiervoor samengewerkt?
"Met inloopteam De Viertorre (Rebelle), Solentra en het VCOK. Maar er kwamen dus ook vaak experten spreken bij de actiegroep, zoals iemand van Stad Oostende, een brugfiguur, enzoverder. Voor ons als organisatie was de samenwerking met de verschillende partners erg interessant. Iedereen heeft zijn eigen expertise en het was heel boeiend die te kunnen combineren. Ook nu het project is afgelopen, werken we nog altijd goed samen.”
“Als ouder in een maatschappelijk kwetsbare situatie is het moeilijk om te weten waar je moet zijn met welke vraag. Hoe laagdrempeliger organisaties zijn, hoe makkelijker dat voor hen zal worden”
Emily Dumarey, teamverantwoordelijke van De Katrol Oostende
Wat hebben jullie geleerd uit dit traject om gezondheidsvaardiger te worden?
“Vooral het werken met een tolk en de heldere communicatie was voor ons zeer leerzaam. Tijdens het slotmoment hebben de ouders ook in hun taal verteld over het traject, en de tolk vertaalde. Maar je hoeft niet per se een fysieke tolk in te schakelen. Er zijn nog manieren, zoals een video of telefonische tolk. Of een translate app zoals Timekettle. Alles hangt natuurlijk af van de situatie en wie er voor je zit.
Welke goede raad heb je nog voor andere organisaties die ook gezondheidsvaardiger willen worden?
"Probeer niet altijd het warm water uit te vinden. Kijk wat er allemaal bestaat en hang daar je wagonnetje aan. Dat is veel laagdrempeliger, er zijn zoveel initiatieven en projecten. Als ouder in een maatschappelijk kwetsbare situatie is het heel moeilijk om te weten waar je moet zijn met welke vraag. Hoe laagdrempeliger organisaties zijn, hoe makkelijker dat voor hen zal worden. En eens ze je organisatie kennen, komen ze sneller terug.”
Aan de slag!
Wil je zelf groeien als gezondheidsvaardige organisatie binnen de eerste lijn?