Helpt e-sigaret stoppen met roken?

Veel instanties beklemtonen dat rokers de e-sigaret best alleen gebruiken om te stoppen met roken. Ook de HGR doet dat in het advies van 2022: “De e-sigaret moet worden gezien als een tijdelijk middel om volledig met roken te stoppen en, bij voorkeur, om daarna ook te stoppen met vapen (tenzij het risico bestaat dat de vaper dan weer zou gaan roken).” (p. 7)

Onderbouwing voor die effectiviteit komt van uiteenlopend onderzoek (RCT’s, Cochrane, populatieonderzoek), maar ook van de vele getuigenissen van ex-rokers.

In het 2025-advies van de HGR wordt gesteld dat “de e-sigaret voor volwassen rokers als een mogelijk hulpmiddel kan worden gebruikt bij rookstop, bij voorkeur onder begeleiding van een gezondheidsprofessional” (p. 2)

In België is, na stoppen zonder hulp of methode (58,5%), de e-sigaret de meest gebruikte rookstopmethode geworden: bijna 1 op 4 dagelijkse rokers gebruikte ze bij de laatste stoppoging. De meesten van hen doen dat zonder hulp van een gezondheidsprofessional. Rokers die daarvoor kiezen, vinden in de e-sigaret ook een effectief rookstopmiddel. Maar de e-sigaret kan dus ook goed gecombineerd worden met de klassieke rookstopmiddelen (gedragsmatige ondersteuning en/of rookstopmedicatie).

Welke onderbouwing is volgens Gezond Leven belangrijk?

• Een van de belangrijkste is de Cochrane over de e-sigaret als rookstopmiddel, waarin studies worden bekeken die de e-sigaret vergelijken met andere rookstopmiddelen. Dit is ondertussen een ‘living systematic review’ (wordt regelmatig geüpdatet). Cochrane Reviews worden door velen geaccepteerd als de gouden standaard in onderzoek over het bestaande bewijs m.b.t. gezondheidszorginterventies. In de conclusies wordt onder meer gesteld: “Er is bewijs met hoge zekerheid (“high-certainty evidence”) dat e-sigaretten met nicotine rookstop kunnen verhogen in vergelijking met klassieke nicotinevervangers (NRT)”. Beluister ook de maandelijkse podcast over deze Cochrane van de universiteit van Oxford: 'Let's talk e-cigarettes' of volg de Cochrane TAG op X.
  Een handig overzicht van de Cochranes over de e-sigaret en samenvattingen vind bij het Centre for Evidence-Based Medicine.
  
• Een recente Cochrane over het gebruik van de e-sigaret en van farmacologische middelen bij rookstop voor volwassenen bevestigt opnieuw dat de e-sigaret tot de meest effectieve interventies hoort.
  
• Observationele cohort- en populatiestudies geven een goede indicatie van ‘real world’ effectiviteit van e-sigaretten bij het stoppen (zie voorbeelden in het advies van de HGR). E-sigaretgebruik wordt geassocieerd met een toename van rookstop op populatieniveau. Rookstoporganisatie ASH-UK gaf in 2024 aan dat in het UK de voorbije vijf jaar bijna drie miljoen Britse rokers met de hulp van de e-sigaret zijn gestopt met roken. In het Verenigd Koninkrijk wijzen verschillende gereputeerde instanties recent op (nieuwe) onderbouwing voor de e-sigaret als rookstopmiddel.
  • Public Health England (PHE) stelt op GOV.UK dat de evidentie suggereert dat vapen beter werkt dan klassieke nicotinevervangers bij het stoppen met roken. In een uitgebreide ontwerprichtlijn die het National Institute for Health and Care Excellence (NICE) en PHE publiceerden (2021) staat dat e-sigaretten het even goed doen als klassieke nicotinevervangers, dat rokers die dat willen ze moeten kunnen gebruiken en dat de combinatie met gedragsmatige ondersteuning wellicht het resultaat nog zal verbeteren: “The evidence shows that nicotine-containing e-cigarettes can help people to stop smoking and are similarly effective to other cessation options such as a combination of short- and long-acting nicotine replacement therapy (NRT). The expert committee agreed that people should be able to use e-cigarettes as one of several options to support smoking cessation, if they so choose. The draft recommendations advise that, combined with behavioural support, the option of either a combination of short- and long-acting NRT or nicotine-containing e-cigarettes are more likely to result in people successfully stopping smoking.”
    
  • In een recente update (november 2021) van de richtlijnen over rookstop van NICE is de e-sigaret een van de drie opgesomde rookstopinterventies (naast gedragsinterventies en medisch erkende rookstopmiddelen).
    
  • Het recente rapport van de Royal College of Physicians gaat ervan uit dat de e-sigaret een effectief rookstopmiddel is.
    
  • De meest recente ‘evidence update’ van PHE bevat nieuwe onderbouwing over de e-sigaret als rookstopmiddel.

Prof. K. Warner (Emeritus Public Health University Michigan), voormalige president van de ‘Society for Research on Nicotine and Tobacco (SRNT)’ en een genuanceerde stem in het debat tussen Tobacco Control en Tobacco Harm Reduction, stelt dat “ bewijs afkomstig van zes compleet verschillende bronnen aantoont dat de e-sigaret zorgt voor het toenemen van rookstop”:

1. “Randomized controlled trials. The Cochrane Review, the gold standard of scientific credibility, says there is “moderate certainty evidence” that vaping increases smoking cessation more effectively than do nicotine replacement therapy products. ('Moderate certainty evidence' is in de meest recente versie van deze Cochrane 'high certainty evidence' geworden.)
2. Population studies find e-cigarettes increasing smoking cessation, especially when people use e-cigarettes frequently.
3. As e-cigarette sales rise, cigarette sales fall. Econometric studies confirm the two products are substitutes.
4. Other studies have found that policies intended to decrease youth vaping have increased youth smoking. Another study found that a tax on e-cigarettes in Minnesota increased adult smoking and decreased smoking cessation.
5. Multiple simulation analyses have concluded that the potential benefit of vaping for adult smoking cessation substantially outweighs any risk that vaping might increase youth smoking.
6. Swedish men’s substituting snus, a smokeless tobacco product, for cigarettes demonstrates the potential for lower-risk products to dramatically reduce tobacco-produced diseases.”

Belangrijk is dat verschillende bronnen naar dezelfde conclusie leiden.

Ook zijn er de duizenden positieve getuigenissen van vapers die worstelden met stoppen met roken of met andere stopmethoden en die erin geslaagd zijn om te stoppen met behulp van de e-sigaret.

Belangrijk ook: het HGR-advies bevestigt zelf de nuttige rol die de e-sigaret als rookstopmiddel kan spelen.

Zie ook onderdeel 8.2. van het advies van de HGR. In dit deel van de adviestekst ook commentaren en onderzoeken van instanties die vraagtekens zetten bij de effectiviteit van de e-sigaret als rookstopmiddel.