Home Een participatief traject lopen

Een participatief traject lopen

Met een participatief traject betrek je je doelgroep bij verschillende facetten van je gezondheidsproject: van het probleem scherpstellen tot en met het evalueren van je methodiek. Dat kan door je doelgroep te consulteren, maar ook door met hen een cocreatief traject te lopen. Pak de problematiek rond sociale gezondheid en andere gezondheidsissues, zoals mentaal welzijn, aan door een participatief traject te doorlopen.

Waarom een participatief traject lopen?

  • Participatief werken ondersteunt autonomie, gaat uit van bestaande competenties die versterkt kunnen worden en toont betrokkenheid.
  • Het bevordert een gevoel van grip op het eigen leven en draagt bij tot de ervaring deel te zijn van een groep.
  • Participatief werken verhoogt je voeling met en inzicht in de doelgroep: hoe ervaart de doelgroep het probleem, voor wie is het eigenlijk een probleem en waarom, kunnen we ook anders over het probleem nadenken enz.
  • Participatief werken optimaliseert de kansen dat je aanbod echt toegankelijk en op maat van de doelgroep is: bruikbaar, betaalbaar, beschikbaar, bereikbaar …
  • Ook in functie van draagvlak is participatie van bij de start belangrijk. Kunnen participeren maakt dat je je mede-eigenaar van een interventie/methodiek voelt, wat het draagvlak ervoor (en dus mogelijk ook de impact ervan) vergroot.

Must-do’s?

  • Zet al in op participatie van de doelgroep in de fase waarin je het probleem van je project scherpstelt: hoe wordt het probleem ervaren, wordt het wel als een probleem ervaren? Waar legt de doelgroep zelf de oorzaken van het probleem? Wat is de subjectieve impact ervan op de levenskwaliteit?
  • Betrek je doelgroep om de doelstellingen van je interventie of project te formuleren, zo vergroot je de kans dat die haalbaar en realistisch zijn voor hen. Het gevoel van betrokkenheid dat je via participatie kan bewerkstellingen, kan ook de motivatie van de doelgroep verhogen om de doelstellingen mee te realiseren.
  • Betrek de doelgroep om de strategie(ën) en technieken te bepalen die je zal gebruiken om de doelstellingen te halen en het gezondheidsprobleem aan te pakken.
  • Betrek je doelgroep bij het ontwikkelen en testen van materialen en producten zodat die zeker afgestemd zijn op hun voorkeuren en vaardigheden.
  • Je doelgroep betrekken bij het (tussentijds) evalueren van je methodiek laat je toe om bij te sturen en te verbeteren op het vlak van bereik, effectiviteit, implementatie en verankering ervan.
  • Sta stil bij de verschillende gradaties van participatie: van informeren tot cocreatie. Dat participatie een belangrijk principe is, wil niet zeggen dat je steeds naar de ‘hoogste’ vorm van participatie – cocreatie – moet streven. Ook de doelgroep raadplegen of hun advies inwinnen kan waardevol en soms wenselijk(er) (en praktisch haalbaarder) zijn. Stem bij voorkeur ook met de doelgroep zelf af in welke mate zij betrokken willen worden in welke fase en over welk aspect van het project.
  • Participatie vergt vertrouwen en je zal eerder mensen hun vertrouwen winnen wanneer je tot hen spreekt in een vertrouwde context over vertrouwde topics en wanneer je aansluit op bestaande initiatieven. Zo’n outreachende aanpak vraagt tijd.
  • Welke graad van participatie je ook hanteert, het is belangrijk dat je voor ogen houdt dat participatie beter een proces is en dat een ad hoc of eenmalige vorm van participatie minder wenselijk is. Een eenmalige of ad-hoc-aanpak bouwt minder vertrouwen op en biedt ook minder de kans aan de doelgroep om op een later moment in het traject in te stappen.
  • Let op dat de locatie, het moment en de manier waarop je samenkomt en/of communiceert, de deelnemers niet afschrikt. Uren vergaderen, moeilijke taal en grote groepsbijeenkomsten kunnen ervoor zorgen dat deelnemers wel ‘aanwezig zijn’ maar weinig écht participeren.
  • Communiceer altijd open en transparant met en naar de doelgroep. Zorg dat wederzijdse verwachtingen duidelijk zijn en voorzie ook regelmatig voldoende ruimte om verwachtingen op elkaar af te stemmen.

Anne Verlinden, stafmedewerker bij Gezond Leven, over ‘de geluksdriehoek’:

“Mentaal welbevinden is een gevoelig thema. Gezond Leven wou mensen een taal geven om daarover te spreken en handvaten om rond het thema aan de slag te gaan via ‘een model voor geluk’. Maar hoe sluit je daarbij aan op de noden van mensen, hoe hou je rekening met gevoeligheden die hierrond bestaan, hoe spreek je een diverse doelgroep aan …?

We ontwikkelden een voorstel van de geluksdriehoek en legden dat voor aan burgers via een hele reeks focusgroepen die omwille van de coronacrisis noodgedwongen online plaatsvonden. Om deelnemers te mobiliseren, plaatsten we een oproep op onze websites en socialemediakanalen, en spraken we ons persoonlijke netwerk aan. Al snel merkten we dat bepaalde groepen uit de bevolking ondervertegenwoordigd waren in de focusgroepen, niet in het minst mensen in maatschappelijk kwetsbare situaties. Dankzij de samenwerking met verschillende welzijnsacties konden we zo’n 70-tal mensen bevragen, via telefoon of videocall (bv. WhatsApp) in kleine groepjes of individueel.

Dat leverde ons uiteindelijk erg waardevolle inzichten, nuances en aanvullingen op. Zo was het bijvoorbeeld heel belangrijk om de invloed van omgevingsfactoren op geluk meer te benadrukken. We hebben immers een aantal dingen zelf in de hand, maar ook onze omgeving en omstandigheden beïnvloeden voor een groot stuk hoe we ons voelen. Sommige woordkeuzes lagen daarnaast eerder gevoelig of kwamen zelfs kwetsend over. Door deze inzichten te integreren, zijn we tot een model kunnen komen dat waardevol kan zijn voor een grote en diverse groep mensen.”

Aan de slag? Deze handige tools helpen je op weg!

Wil je als professional graag met deze inhoud in je bedrijf of praktijk aan de slag? Maar mis je nog de nodige handvaten? Neem dan gerust contact met ons op. Ons team van experten voorziet hierrond ondersteuning op maat, wetenschappelijk onderbouwd en tegelijkertijd toepasbaar in de praktijk.

Neem contact met ons op