Soorten verslaving
Bij een verslaving wordt het verschil gemaakt tussen een lichamelijke, psychologische en gedragsverslaving. Geen enkele verslaving maakt het evident om te stoppen met roken.
Een lichamelijke verslaving (nicotine)
- In het kort
Het lichaam heeft nood aan een nieuwe dosis nicotine.
Bijvoorbeeld: je hebt die eerste trek van de dag genomen en dat smaakt naar meer. Vanaf het moment dat je inhaleert, zorgt de nicotine voor een rush in je hoofd. Als je blijft roken, word je gewoon aan die rush waardoor die minder sterk wordt. Je gaat meer en meer roken om het gevoel van vroeger te evenaren.
- Hoe komt dit?
Als roker geraak je gewoon aan een bepaalde dosis nicotine in je lichaam. Het gevolg? Je hersenen sturen het signaal naar je lichaam dat ze opnieuw nood hebben aan een sigaret.
Wanneer je hersenen die nieuwe dosis nicotine niet krijgen, krijg je ontwenningsverschijnselen zoals zweten, slecht slapen, angstig of gestresseerd zijn. Als je opnieuw rookt, voel je je goed, maar de tijdspanne waarin je je goed voelt, wordt alsmaar kleiner en kleiner. Daardoor krijg je vaker een onaangename craving naar een sigaret. De sigaret en de nicotine hebben jouw hersenen in hun macht (zie ook uitleg over de rol van nicotine). Zie ook het YouTube-filmpje 'Nuggets'.
- Ben ik lichamelijk verslaafd?
Een goede indicator is de zin die je ’s ochtends hebt in een sigaret. Door ’s nachts niet te roken daalt het nicotineniveau in het bloed. Daardoor hebben veel rokers in de ochtend een sterke nood aan een nieuwe dosis nicotine.
De ernst van de nicotineverslaving kan worden gemeten met een Fagerströmtest.
Een psychologische verslaving
- In het kort
Je rookt als je het even emotioneel moeilijker hebt, als je je onzeker of eenzaam voelt, als je je verveelt …
Bijvoorbeeld: het was een heel drukke dag op het werk. Je komt thuis en je partner zaagt je nog de oren van het lijf en je denkt: verdwijn allemaal even van de aardbol en laat me rustig mijn sigaretje oproken. Na dat sigaretje geloof je dat dit je echt geholpen heeft om tot rust te komen.
- Hoe komt dit?
Roken zorgt voor een kalmerend effect en een prettig gevoel. Maar dat gevoel is van korte duur en wordt alsmaar minder intens naarmate je meer rookt. Toch blijf je roken, want jij (en de verslavende stoffen in je sigaret) maken jezelf iets wijs: je denkt dat het sigaretje je houvast biedt bij moeilijke momenten en daarom blijf je ook roken. Wat je dan even vergeet, is dat er vaak véél betere manieren zijn om met die moeilijkere momenten om te gaan.
- Ben ik geestelijk verslaafd?
Je bent geestelijk verslaafd aan sigaretten & co als je ernaar grijpt om met bepaalde gevoelens, zoals stress, angst, eenzaamheid … om te gaan. Als je geen sigaretje op zak hebt of niet mag roken, word je lastig.
Een gedragsverslaving
- In het kort
Je grijpt automatisch naar een sigaret. Het voelt als een soort ritueel.
Bijvoorbeeld: je bestelt een pintje aan de bar. Je drinkt enkele slokken en begint bijna automatisch zin te krijgen in een sigaret. Want hé, een sigaret zou dit moment nu toch compleet maken?
- Hoe komt dit?
Doorheen de jaren bouw je bepaalde gewoontes op. Een sigaretje roken bij bepaalde momenten of gevoelens kan daar één van zijn. En gewoontes zijn soms moeilijk af te leren, zeker als je al even rookt. Dat komt omdat je hersenen de associatie maken tussen de sigaret en dat moment. Zo krijg je als roker het gevoel dat beide onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.
- Ben ik gedragsverslaafd?
Je bent gedragsverslaafd aan sigaretten & co als je automatisch (zonder nadenken) naar ze grijpt in bepaalde situaties (bijvoorbeeld fuiven, na de koffie, tijdens de werkpauze …). Als je dan geen sigaretten op zak hebt of je mag niet roken, dan word je lastig.