Dit doet passief roken met je gezondheid
Ook wie zelf niet rookt, kan in contact komen met tabaksrook. Dat lijkt misschien onschuldig, maar is het niet. Voor zowel volwassenen als kinderen is het enorm schadelijk.
Wat gebeurt er bij passief roken?
Niet-rokers krijgen meer rook binnen dan ze denken. Want de meeste rook komt niet in de longen van de roker terecht, maar in de omgevingslucht. Aanwezigen ademen die lucht – en rook – in. De verbrandingsproducten van tabak blijven hangen in de omgevingslucht, zeker in overdekte en afgesloten ruimten. Dit wordt ‘tweedehandsrook’ genoemd.
Honderden stoffen in deze rook zijn toxisch en schaden de gezondheid. Minstens 50 daarvan kunnen kanker veroorzaken. Belangrijk om te weten: er is geen veilig niveau van blootstelling aan tabaksrook. Zelfs een lichte blootstelling kan schadelijk zijn voor de gezondheid.
Er zijn drie soorten rook:
- Hoofdstroomrook (primaire rook): wordt ingeademd door de actieve roker.
- Zijstroomrook (secundaire rook): komt uit de smeulende sigaret.
- Tertiaire rook: wordt uitgeblazen door de roker.
Omgevingsrook of tweedehandsrook bestaat voornamelijk uit zijstroomrook (85%) en tertiaire rook (15%). Zijstroomrook heeft een lagere temperatuur en is eigenlijk de gevaarlijkste soort rook. Omdat er een onvolledige verbranding is, bevat deze rook meer schadelijke stoffen dan de hoofdstroomrook en tertiaire rook: 3x meer koolmonoxide (CO), 7x meer benzeen, 70x meer nitrosaminen en 100x meer ammoniak.
Passief roken of meeroken heeft dus een negatief effectief op je gezondheid, net als roken. Wel is de blootstelling bij passief roken veel lager omdat rook in de omgeving wordt verdund met schone lucht. Het effect van meeroken neemt toe naargelang de concentratie van de rook en de blootstelling eraan:
- Hoe meer blootstelling gedurende de dag, hoe groter het risico.
- Hoe langer de blootstelling doorheen de jaren, hoe groter het risico.
- Hoe kleiner de ruimte is, hoe geconcentreerder de rook.
Het is mogelijk om de blootstelling aan omgevingsrook te meten. Dat kan door het speeksel, bloed of de urine te onderzoeken op cotinine. Cotinine is de stof die overblijft nadat het lichaam de nicotine afbreekt.
Naast tweedehandsrook bestaat er derdehandsrook. Dat is de cocktail van giftige stoffen die blijft hangen in zetels, kleding, stof, de vloer, de oppervlakte … lang nadat de sigaret gedoofd is. Deze bedreigt in de eerste plaats de gezondheid van baby’s, peuters en kinderen.
Gezondheidsschade voor volwassenen die passief roken
Wie regelmatig tweedehandsrook inademt, heeft een grotere kans om dezelfde ziekten te ontwikkelen als rokers, zoals longkanker en hartziekten.
Enkele cijfers
Al in 2004 werd geschat dat er jaarlijks wereldwijd ongeveer 600.000 mensen – vooral niet-rokers – sterven aan de gevolgen van meeroken:
- 380.000 door hartziekten
- 165.000 door ademhalingsinfecties
- 37.000 door astma
- 21.400 door longkanker
Het hoofd van de Amerikaanse publieke gezondheidszorg (The Surgeon General of the US) schat dat er sinds 1964 ongeveer 2.500.000 niet-rokers gestorven zijn door passief roken.
Hartziekten en beroertes zijn wereldwijd doodsoorzaak nummer 1 en 2, volgens gegevens van de Wereldgezondheidsorganisatie, en meeroken is sterk gerelateerd aan deze ziekten.
Concrete gevolgen
De gevolgen van meeroken voor volwassenen zijn onmiskenbaar. Bij korte blootstelling kunnen de volgende voorvallen:
- irritatie aan ogen en keel
- hoofdpijn
- hoesten
- duizeligheid
- misselijkheid
Bij iets langere blootstelling zijn dit mogelijke gevolgen:
- irritatie van neusslijmvliezen
- groter risico op hart- en vaatziekten (20 tot 30% meer kans)
- grotere kans op hartaanvallen (1 op de 10 is gevolg van meeroken), beroerten en hartkramp
- aanwijzingen dat meeroken bijdraagt aan acute en chronische luchtwegklachten en -ziekten, zoals COPD
- meer chronische aandoeningen aan de luchtwegen (bij herhaaldelijke blootstelling)
- hoger risico op longkanker (20 tot 30% meer kans) en mondkanker
Er zijn aanwijzingen dat meeroken bijdraagt aan andere kankers, zoals kanker in de neusholte, baarmoederhals en borst. Er zijn ook aanwijzingen dat er een link bestaat tussen passief roken en dementie en cognitieve beperkingen op latere leeftijd.
Gezondheidsschade voor kinderen die passief roken
Gevaren van tweedehandsrook
Kinderen zijn bijzonder gevoelig voor tabaksrook. Ze zijn sneller ziek, zijn vaker en langer verkouden en hebben meer last van astma en keel- en oorklachten.
Een Vlaams rapport uit 2014 toonde aan dat 57% van de kinderen onder de 2 jaar die dagelijks blootgesteld werden aan vijf of meer sigaretten de maand ervoor medicijnen slikte.
Baby’s en jonge kinderen zijn extra gevoelig voor tabaksrook. Ze zijn in volle groei en moeten hun longen en afweersysteem nog verder ontwikkelen. Kinderen krijgen bij blootstelling aan omgevingstabaksrook meer schadelijke stoffen binnen dan volwassenen. Ze hebben kleine luchtwegen en ademen sneller dan volwassenen waardoor ze meer giftige stoffen opnemen.
Concrete gevolgen van tweedehandsrook
Dit zijn mogelijke gevolgen voor kinderen die meeroken:
- grotere kans op wiegendood
- irritatie van oogjes en slijmvliezen van neus, mond en keel
- meer kans op astma met verergerde symptomen en meer kans om astma te krijgen
- gehoorproblemen, onder meer middenoorontstekingen die altijd terugkeren
- meer huidproblemen bij peuters
- beschadiging van de aderen door vroegtijdige veroudering met meer kans op ernstige hartproblemen op latere leeftijd als gevolg
- lage luchtwegaandoeningen en luchtwegklachten: bronchitis, longontsteking, benauwdheid, kortademigheid, piepen, het opgeven van slijm en hoesten
- verminderde longfunctie
Er zijn aanwijzingen dat meeroken door kinderen mogelijk samenhangt met kanker, specifiek leukemie, hersentumoren, hersenvliesontsteking, longemfyseem als volwassene, minder reukvermogen, gedragsproblemen, leerproblemen en emotionele problemen.
De kans dat kinderen later zelf roken is ook groter als ze oproeien in een huis waar gerookt wordt. Omdat ze niet het goede voorbeeld krijgen. Daarom is het belangrijk dat ouders dit wel proberen te doen. Kinderen raken misschien sneller verslaafd aan nicotine omdat ze zelf vaak blootgesteld werden aan de stof.
Gevaren van derdehandsrook
Tabaksrook blijft lang in een kamer hangen. Zeker de zwaardere deeltjes ervan, die verzamelen op lage hoogte vanaf de grond. Kruipende kinderen en vroege lopertjes krijgen heel wat giftige stoffen in hun lijf en beginnen eigenlijk zo al op jonge leeftijd te roken. Ze maken ook meer hand-tot-mondbewegingen. De kans op aandoeningen van de luchtwegen is groot bij deze kinderen.