Verbod op tabaksreclame
In België is het sinds 1999 verboden om reclame te maken voor tabak en om producten op basis van tabak te sponsoren (art. 3 wet 10 december 1997). Maar tot 2021 was er een belangrijke uitzondering op die wet. Een uitzondering die heel wat achterpoortjes open liet.
Tot dan mochten tabaks- en krantenwinkels nog de tabaksmerken die ze verkochten laten zien op bijvoorbeeld affiches en lichtreclames, in de winkel en aan hun voorgevel. Dat was in strijd met de wereldwijde afspraken van de ‘Kaderovereenkomst voor de Bestrijding van Tabaksgebruik’ (FCTC) die in België werden geratificeerd in 2006.
Aanzetten tot roken: zélfs in de buurt van scholen
Vroeger werd er vooral in de omgeving van scholen reclame gemaakt voor roken. Dat blijkt uit een onderzoek van de Stichting tegen Kanker (STK). De inventarisatie van tabaksreclame in 126 verkooppunten in België door STK toont o.m. het volgende aan:
- Alle winkels bieden naast tabaksproducten ook snoepwaar aan, op één uitzondering na.
- De foto’s met gezondheidswaarschuwingen zijn niet zichtbaar in de winkel omdat die op de achterzijde van de pakjes zelf staan.
De industrie gebruikt haar trukendoos nog altijd
Uit het onderzoek van STK blijkt dat:
- winkels diverse technieken gebruiken om tabaksproducten onder de aandacht te brengen, zoals sigaretten of roltabak plaatsen naast snoepjes, schoolmateriaal, kinderboeken enz.;
- een op de zes winkels ingericht is in de kleuren van een sigarettenmerk.
Winkels creëren dus een zekere sfeer en beleving rond het merk, wat niet meer toegestaan is.
Tabaksproducenten gebruikten de uitzondering op het reclameverbod om via achterpoortjes de wetgeving te omzeilen. Een van die achterpoortjes is de definitie van een krantenwinkel of tabakszaak in vraag stellen. Zo was er de klacht tegen tabaksgigant British American Tobacco (BAT) die de Gentse stripwinkel ‘De Poort’ volledig heeft laten inrichten in de kleuren en het logo van een sigarettenmerk. Het Brusselse parket vorderde een geldboete en won het proces. BAT werd kunnen veroordeeld.
Een volledig reclameverbod
Een verbod op reclame maakt tabaksproducten veel minder aantrekkelijk. Jongeren die tabaksverkooppunten bezoeken om er snoep, drank, schoolmateriaal en dergelijke te kopen, komen zo minder snel in de verleiding. Het reclameverbod is dus een héél belangrijk wapenfeit om jongeren van de sigaret te houden.
Daarnaast zijn er nog twee redenen waarom tabaksreclame is verboden in ons land:
- Tabaksreclame is in strijd met de ‘Kaderconventie ter Bestrijding van het Tabaksgebruik’ (Framework Convention on Tobacco Control, FCTC), die ons land in 2005 geratificeerd heeft.
- De bevolking staat achter een reclameverbod. Uit een representatief onderzoek van Ipsos, in 2019 afgenomen in opdracht van de Stichting tegen Kanker, blijkt dat 7 op de 10 Belgen/Vlamingen voorstander is.