Stap 6: evalueer en stuur bij
Het is goed om niet alleen op het einde te evalueren, maar ook tussentijds, zodat je kan bijsturen waar nodig. Evalueer niet enkel het resultaat, maar ook het proces.
Evalueer de resultaten
Het gezondheidsbeleid evalueren is het meest haalbare. Hiervoor kan je de thematische checklists (bewegen, binnenmilieu, roken, voeding) er opnieuw bijnemen. In de werkgroep kan je elke doelstelling bespreken:
- Is deze doelstelling bereikt? Hoe zie je dat?
- Wat liep er goed en minder goed en waar ligt dit aan?
- Wat of wie was een belangrijke kracht?
- Wat remde er af?
- Was iedereen mee? Hoe is dat verwezenlijkt?
- Welke lessen neem je mee? Welke aanpassingen zijn er nodig?
Verandering van gedrag
meten is niet altijd haalbaar of wenselijk. Verschillende factoren beïnvloeden gedrag en jullie beleid omvat die niet allemaal. Verandering op het niveau van de gedragsdeterminanten (kennis, vaardigheden …) kan je wel meten. Dit kan je doen door de vragenlijst door jongeren te laten invullen voor en na de uitvoering van de actie. In de vergelijking kan je bekijken of er evolutie is. Een eigen vragenlijst op maat opstellen kan ook. Gebruik niet enkel data uit vragenlijsten, maar ook bijvoorbeeld gesprekken met collega’s. Je kan ook in observaties merken dat er veranderingen zijn. Kritische blikken op een voorbije actie kunnen toekomstige acties boosten en zijn een goede manier om te groeien.
Evalueer het proces
Vergeet niet om ook de werking van de werkgroep en het proces te evalueren. Dit is niet altijd makkelijk om in groep te bespreken. Bijvoorbeeld als je al even samenwerkt of een gevoel van hiërarchie ervaart. De trekker investeert dan best in een goede evaluatiemethodiek die zorgt dat alle betrokkenen hun ervaring constructief kunnen formuleren. Door goed te evalueren, ontdek je wat werkt en wat niet.
Reflecteer over hindernissen en successen
Kwam je hindernissen tegen? Dat is normaal. Reflecteer in groep waarom bepaalde acties niet of minder geslaagd zijn en welke doelstellingen beter konden. Gebruik hiervoor de 8 B’s.
Enkele vragen die de reflectie ondersteunen:
- Betaalbaar: Hoeveel kosten de acties om deel te nemen? Is er een kostprijs verbonden aan alle niet formeel verplichte maar wel geassocieerde activiteiten (vb iets drinken …)? Hoe groot is de psychologische kostprijs om deel te nemen (vb ouder die mee naar activiteit zou komen en daardoor bekend wordt als begeleid door jeugdhulp)?
- Bruikbaar: Kunnen de gasten zich iets voorstellen bij de acties? Klinkt het hen vertrouwd in de oren? Spelen de acties in op vragen die ze aanbrachten? Houden de acties rekening met de beperkingen van jongeren (vb hoeveelheid prikkels)?
- Betrouwbaar: Kunnen gasten zich veilig voelen in deze acties (vb voelen zich niet geviseerd of uitgelicht als een groep)?
- Begripvol: Voelen gasten dat ze als individu en ‘normaal kind, normale jongere, normale jongvolwassene’ worden beschouwd? Wordt er aandacht besteed aan het niet stereotyperen van hun leven (vb er niet van uitgaan dat alle jongeren hun kamerdeur gesloten wordt)?
- Begrijpbaar: Worden de acties zo voorgesteld dat jongeren begrijpen wat er van wie wordt verwacht op welk moment en plaats (vb zijn instructies goed weergegeven en worden deze uitgelegd door iemand die hun ritme en tempo beheerst)?
- Bereikbaar: Kunnen kinderen en jongeren op de acties aanwezig zijn zonder veel uitzonderingen te moeten aanvragen (vb wordt het georganiseerd rekening houdend met uren van dagbesteding, zorg en school)? Zijn de begeleiders van de acties aanwezig, met open houding en zonder afleiding (vb zorgt begeleiding dat ze aanspreekbaar zijn)?
- Beschikbaar: Zijn er voldoende acties waardoor iedereen iets vindt dat aanspreekt? Werk je zonder wachtlijsten en administratieve extra’s bij inschrijvingen (bv zorg je bij inschrijvingen dat enkele plaatsen voorbehouden zijn, spreek je contextfiguren en/of gasten proactief aan die vaak niet of laat inschrijven)?
- Bekend: Is het voor elke gast mogelijk om op de hoogte te zijn (vb herhaal je communicatie in de week voor jongeren die in het weekend elders verblijven)? Zorg je voor herhaling bij bekendmaking zodat gasten meermaals de kans krijgen in te tekenen? Voorzie je nadien een moment om de actie te bespreken met gasten die niet aanwezig waren (vb is er een visueel verslag van het jaar)?
Bijsturen
Nu kan je het in de toekomst nóg beter aanpakken. Hou deze evaluaties goed bij om op verder te bouwen. Je kan eventueel al aanpassingen maken in het actieplan. Verwijs daarbij naar evaluaties. Dan is het duidelijk waarom iets is aangepast.
Communiceer en verduidelijk het aangepaste actieplan via de gebruikelijke kanalen. Vermeld de datum van aanpassing of het versienummer van het plan, zodat er geen verwarring ontstaat. Je wil geen verschillende versies in omloop!
Evalueren vraagt een deskundige begeleider. Het is geen stap die je overslaat omdat er onvoldoende tijd en middelen zijn. Evaluatie doet je beleid groeien.
Hulmiddelen om deze stap te doen slagen:
- Thematische checklists
- Vragenlijst voor medewerkers en gasten
- 8 B’s
- Voorbeeld evaluatievragen
Check of je deze stap goed doorlopen hebt:
- Is er per actie een evaluatie op basis van de 8 B’s?
- Is er per doelstelling een evaluatie op basis van de 8 B’s?
- Zijn er suggesties voor aanpassingen opgesteld per actie en doelstelling?