Minerale vezels
Minerale vezels gebruiken we vooral voor geluids- en warmte-isolatie. Bij het gebruik of de bewerking van deze materialen kunnen de vezels irriteren wanneer onvoldoende beschermende kledij en masker worden gedragen.
Wat zijn minerale vezels?
Sinds de schadelijke gevolgen van blootstelling aan asbestvezels gekend zijn en het gebruik van die stof verboden werd, maakt de industriële wereld steeds vaker gebruik van vervangingsvezels. Deze vezels hebben als eigenschap dat ze kunnen breken, maar niet overlangs kunnen splijten zoals asbestvezels. Ze kunnen dus verkorten (in lengte), maar niet smaller worden (diameter blijft gelijk).
Er bestaan anorganische en organische synthetische vezels.
Tot de kunstmatige minerale vezels of synthetische anorganische vezels behoren:
- glaswol
- steenwol
- slakkenwol
- keramische vezels
Glaswol, steenwol en slakkenwol worden vooral gebruikt in thermisch en akoestisch isolatiemateriaal zoals:
- brandbeveiliging
- akoestische tegels
- panelen voor plafonds
- in airco- en ventilatiesystemen
Hittebestendige keramische vezels zijn zeer geschikt voor de isolatie van ruimten die blootgesteld worden aan hoge temperaturen. Bijvoorbeeld bij hoogwaardige warmte-isolatie van ovens en leidingen. De belangrijkste organische synthetische vezels zijn diegene die een industriële toepassing hebben en gebruikt kunnen worden ter vervanging van asbest, meer bepaald acrylonitrilhars, polyvinylalcohol en aramide.
Hoe word je blootgesteld?
Net zoals bij asbest, is één van de belangrijkste bronnen van minerale kunstvezels in de woning de “doe-het-zelf”-wereld. Zo worden in de vrije tijd zonder al te veel voorzorgsmaatregelen vezelhoudende onderdelen bewerkt en verwerkt.
Risicovolle activiteiten met minerale vezels zijn:
- afbraak
- boren
- zagen
- schuren
Isolatiematerialen zoals glaswol en steenwol bevatten harsen die de vezels samenhouden. Die harsen kunnen formaldehyde of andere vluchtige organische stoffen bevatten. Die kunnen vrijkomen in de woning of het gebouw.
Gevolgen voor de gezondheid?
De schadelijkheid van minerale vezels is afhankelijk van hun afmetingen. Grote vezels (langer dan 30 µm) zullen makkelijker oplossen in slijmvliezen dan kleine vezels (korter dan 10 µm).
Bij alle minerale kunstvezels zijn een voorbijgaande irritatie en/of ontsteking van de huid, ogen en luchtwegen beschreven. Sommige vezels kan je niet inademen.
In een vochtige ruimte zullen de vezels meer in de lucht zijn opgelost dan bij droge lucht.
Glasfilamenten, glaswol, steenwol en slakkenwol behoren tot groep 3, niet in te delen als kankerverwekkend voor mensen.
Het internationaal agentschap voor onderzoek naar kanker heeft glasvezels en keramische vezels ingedeeld als groep 2B, mogelijk kankerverwekkend voor mensen. De glasvezels worden voornamelijk in vliegtuigbouw gebruikt.
Hoe blootstelling beperken?
Het is belangrijk contact met minerale vezels te vermijden omdat de schadelijke effecten op de gezondheid nog niet volledig gekend zijn. Enkele tips:
- Bescherm je wanneer je met deze producten werkt (masker type P3, oogbescherming, kleren die tot aan de hals zijn gesloten en ook de armen en de benen beschermen, handschoenen).
- Sluit het isolatiemateriaal hermetisch af van de omgeving (perfecte dichtheid, ook ter hoogte van de ramen).
- Gebruik indien mogelijk andere isolatiematerialen (kurk, cocos, cellulose, enz.).
- Raadpleeg bij twijfel een specialist.
Meer weten?
Neem contact op met de medisch milieukundige van het Logo van je regio.
Referenties
- Tilborghs G. et al. 2009. Wonen & Gezondheid 4de ed. Brussel: Chris Vander Auwera
- A. Dusseldorp M. et al. 2007. rapport 609021043/2007 Gezondheidskundige advieswaarden Binnenmilieu, een update . Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Bilthoven
- Boerstra A. et al. 2007. Handboek Binnenmilieu. Rotterdam: Ministerie van volksgezondheid, Welzijn en Sport.
- Gezondheidskundige advieswaarden binnenmilieu (2007) A. Dusseldorp, et al - Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/609021029.pdf
- Van Alphen W.J.T. et al. 2010. Handboek arbeidsveiligheid. Arbo
- Amerikaans Agentschap ter bescherming van mens en milieu (United States Environmental protection agency (EPA)). 2000. Hazard Summary-Created in April 1992; Revised in January 2000. www.epa.gov/ttn/atw/hlthef/finemineral.html
- Vlaams Instituut voor Bio-Ecologische bouwen en wonen (VIBE). 2007. VIBE-fiche Bouwmaterialen/isolatiematerialen.
- Amerikaans Centrum voor ziektepreventie (Center for Disease Control (CDC)). 2011. NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards – Mineral Wool Fibre. www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0432.html
- Tewerkstelling, Sociale zaken en Integratie - Europese commissie. 2012. Recommendation from the Scientific Committee on Occupational Exposure Limits for man made-mineral fibres (MMMF) with no indication for carcinogenicity and not specified elsewhere.