Home Thema's Gezondheid en milieu Gezond buiten Dioxines

Dioxines

Dioxines komen vrij bij onvolledige verbrandingsprocessen. Zowel industrie (metaalnijverheid, afvalverbrandingsinstallaties) als huishoudens (stoken) hebben een belangrijk aandeel in de uitstoot van dioxines. De laatste jaren is de uitstoot gedaald, maar lokaal kunnen nog verhoogde waarden voorkomen. Dioxines kunnen opstapelen in ons lichaam en gezondheidseffecten veroorzaken. Met een aantal tips kan je je blootstelling beperken.

Wat zijn dioxines?

Dioxines zijn chloorhoudende organische stoffen die vrijkomen bij onvolledige verbrandingsprocessen zoals huisvuil- en industriële verbranding, hout- en steenkoolverbranding, branden van huizen en voertuigen, staalindustrie, schrootverwerkende industrie, cementovens. Ze komen ook voor in uitlaatgassen en sigarettenrook.

Vroeger bracht de industrie, en vooral de afvalverbrandingsinstallaties, de meeste dioxines in de lucht. Door strenge maatregelen stoot de industrie veel minder dioxines uit, waardoor de totale dioxine-uitstoot sterk is verminderd. De industriële dioxine-emissie is grotendeels (83 % in 2018) afkomstig van de metaalnijverheid. De uitstoot van dioxines door de industrie schommelt sterk tussen jaren.

Huishoudens produceren dioxines door gebouwenverwarming (verbranden van hout en steenkool) en buitenshuis stoken. Dioxines komen namelijk vrij bij afvalverbranding in tuinen, zelfs bij de verbranding van tuinafval. Hoewel je geen afval meer mag verbranden in tuinen, gebeurt dit toch nog vaak waardoor de vuurtjes in de tuin een belangrijke bron van dioxines zijn.

Bij het afbranden van huizen en voertuigen komen eveneens dioxines vrij.

Hoe word je blootgesteld?

Dioxines zijn vetoplosbaar. 90% van de dioxines die we opnemen, krijgen we binnen via onze voeding die dierlijke vetten bevat zoals vlees, eieren, melk, (vette) vis, koekjes en sauzen. Ook via de ademhaling kunnen dioxines in ons lichaam terecht komen, maar deze opnameroute is minder belangrijk.

Gezond Buiten Illegaal Stoken1

Gevolgen voor de gezondheid?

Ons lichaam breekt dioxines heel traag af. Wanneer we dus elke dag een beetje dioxines binnenkrijgen, kan het zijn dat ons lichaam meer dioxines binnenkrijgt dan het kan afvoeren. De dioxines zullen dan  opstapelen in het lichaamsvet en dat kan zorgen voor gezondheidsrisico’s. Voorbeelden van zo’n gezondheidsrisico’s zijn het slechter werken van ons afweersysteem, het verminderen van onze vruchtbaarheid en een groter risico op kanker.

Contact met grote hoeveelheden dioxines op korte tijd, kan zorgen voor ernstige huidafwijkingen (zoals chlooracne). Dit is bekend van ongevallen, maar verwachten we niet als gevolg van een blootstelling aan dioxines in het milieu omdat de hoeveelheden dan lager zijn.

Hoe blootstelling beperken?

Onderzoek heeft aangetoond dat er in eieren van particulieren vaak meer schadelijke stoffen zoals dioxines zitten dan in eieren van bedrijven. Dat heeft te maken met het feit dat kippen in professionele bedrijven minder buiten rondscharrelen en dus ook minder gronddeeltjes oppikken. Om die reden is het verstandig om niet te veel eitjes uit je eigen tuin te eten als je niet weet of  je tuin vervuild is. Je kan je dan best houden aan de hoeveelheden in volgende tabel:

LeeftijdEitjes van eigen kippenEitjes uit de winkelMaximaal aanbevolen eitjes per week
< 6 jaarmax. 1 per 2 wekenmax. 1 per weekmax. 1 per week
6 < 12 jaarmax. 1 per weekmax. 2 per weekmax. 2 per week
> 12 jaarmax. 2 per weekmax. 6 per weekmax. 6 per week

Als je de grond laat testen en er wordt geen vervuiling gevonden, zijn de eitjes van je eigen kippen net zo veilig als die uit de winkel.

Om te zorgen dat er minder dioxines in je eitjes terecht komen, kan je zelf een aantal dingen doen:

  • Kippen krijgen dioxines binnen door tijdens het scharrelen bodemdeeltjes op te eten. Zorg voor voldoende scharrelruimte (10 à 25m²/kip) zodat de bodem begroeid blijft. Zo krijgen de kippen minder bodemdeeltjes binnen. Voeder de kippen in het hok, op een schoon verhard oppervlak of uit een voederbak. Geef je kippen geen vlees, kaasrestjes, vis, charcuterie of sauzen. Deze voedingsmiddelen kunnen dioxines bevatten die kunnen opstapelen in de eieren.
  • Eet niet te veel voeding die rijk is aan dierlijke vetten zoals vlees, eieren, melk, (vette) vis, koekjes en sauzen.
  • Kies voor een verstandig gebruik van je kachel zodat er minder dioxines in je omgeving neerdwarrelen. Zo mag je alleen droog onbehandeld hout stoken. De assen van je kachel geef je mee met het huisvuil en gooi je in geen geval in de moestuin of de kippenren.
  • Stook buiten geen vuurtjes, dit is verboden en heel ongezond. Zorg ook dat er geen oude stookplaats in de kippenren ligt of haal de vervuilde bodem weg. Een stookplaats kan immers nog lang voor vervuiling van de bodem zorgen.
  • Neem een kijkje op www.gezonduiteigengrond.be voor meer informatie over hoe je je eitjes uit je eigen tuin gezond kan houden.

Normen

Opname via voeding

Het Europees Wetenschappelijk Comité voor menselijke voeding bracht in 2001 een advies uit over hoeveel dioxines en dioxineachtige PCB men wekelijks maximaal mag innemen. Dit bedraagt 2 picogram TEQ per kilogram lichaamsgewicht per week.

TEQ staat voor toxische Equivalentiefactor; dit is een maat die toelaat om rekening te houden met het geheel van dioxines en dioxine-achtige stoffen. Deze waarde is gebaseerd op effecten op het voortplantingssysteem.

Opname via de lucht

Er bestaan geen wettelijke normen voor de depositie van dioxines of PCB in Vlaanderen. De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) gebruikt sinds 2010 volgende drempelwaarden voor de depositie (neervallend stof dat op de bodem terecht komt) van dioxines en dioxine-achtige PCB’s in agrarische gebieden en woonzones:

  • Luchtkwaliteit:
    • Jaargemiddelde depositie: 8,2 pg TEQ/(m².dag)
    • Maandgemiddelde depositie: 21 pg TEQ/(m².dag)

Deze drempelwaarden zijn gebaseerd op de vorige toelaatbare dosis voor opname door de mens die werden bepaald door het Europees Wetenschappelijk Comité: 14 pg TEQ/kg lichaamsgewicht.week. In 2018 verlaagde het Europees Voedselagentschap de maximale wekelijkse inname naar 2 pg TEQ /(kg lichaamsgewicht.week).

Deze drempelwaarden voor luchtkwaliteit staan niet in de wetgeving, maar de VMM gebruikt ze om de gemeten deposities te beoordelen en te beslissen welke regio's extra aandacht verdienen. Vermits de mens dioxines en PCB's opneemt via de voeding, toetst de VMM alleen de deposities gemeten in agrarische gebieden en woonzones aan de drempelwaarde.

    Meer weten?

    Neem contact op met de medisch milieukundige van het Logo van je regio.

    Logo Logos

    Referenties