Home Thema's Gezondheid en milieu Gezond buiten Roet

Roet

Roet is een fractie van (ultra)fijn stof, maar wordt afzonderlijk gemeten omdat het een goede maat is voor verkeersgerelateerde luchtverontreiniging. Roet is erg slecht voor je gezondheid. Irritatie van de ogen en de ademhalingswegen, een verhoogd risico op astma en hart- en vaatziekten worden in verband gebracht met roet. Dieselroet wordt sinds 2012 door de Wereldgezondheidsorganisatie beschouwd als kankerverwekkend.

Wat is roet?

Roetdeeltjes zijn restdeeltjes van de (onvolledige) verbranding van koolstofhoudende brandstoffen zoals biomassa, hout, gas, kolen, benzine of diesel (bv. gemotoriseerd verkeer, verwarming, sigaretten, kaarsen,...). In het verkeer wordt roet uitgestoten via de uitlaatgassen van wagens waarbij dieselmotoren over het algemeen meer roet uitstoten dan benzinewagens of wagens op aardgas.

Roet is een fractie van fijn stof (PM2,5) met een grootte-diameter van gemiddeld 0,3 µm. Een roetdeeltje bestaat voornamelijk uit koolstof, maar aan het oppervlak kunnen ook andere stoffen vastzitten zoals PAK's, zware metalen,...

Vaak gehoorde synoniemen voor roet zijn zwarte koolstof (black carbon of BC) en elementair koolstof (EC). De nuance tussen de begrippen zit in de meetstrategie. Wetenschappers spreken over zwarte koolstof wanneer de metingen op een optische manier gebeuren waarbij gekeken wordt hoe 'zwart' een filter is. Wanneer gemeten wordt met behulp van een thermische procedure waarbij de fijn stof filter in een oven wordt blootgesteld aan steeds hogere temperaturen wordt gesproken van elementair koolstof. Momenteel is er nog geen Europese referentiemethode voor de bepaling van zwarte of elementaire koolstof. Hierdoor kunnen resultaten van verschillende meetmethoden soms licht verschillen van elkaar.

Gevolgen voor de gezondheid?

Roet is één van de meest schadelijke componenten van fijn stof (PM2,5). Roet is een hele kleine fractie (grootte orde van 0,1 tot 0,3 µm) waardoor de deeltjes tot diep in de longen kunnen doordringen en zelfs in de bloedbaan terecht kunnen komen. De gezondheidsrisico’s van roet zijn afhankelijk van de concentratie van roet en de andere stoffen die aan roet vasthechten zoals metalen, PAK’s en dioxines. Jonge kinderen, ouderen en mensen met chronisch longziekten zijn in het algemeen meer gevoelig aan luchtverontreiniging. Op basis van de huidige inzichten gaat men ervan uit dat er geen veilige drempelwaarde is waaronder de blootstelling zonder effect is.

De lange termijn effecten variëren van chronische luchtwegaandoeningen (chronische bronchitis, chronische hoest, astmatische klachten) tot een verhoogd kankerrisico en vervroegde sterfte.

Op korte termijn kan roet irritatie van de ademhalingswegen (ontstekingsreactie, afname longfunctie, hoesten, ...) en de ogen veroorzaken. Ook hart- en vaatziekten zoals bloeddrukverhoging, hartritmestoornissen en hartinfarcten worden in verband gebracht met verhoogde kortdurende blootstelling aan roet. 

Hoe uitstoot van roet ten gevolge van verkeer beperken?

  • Verminder je autogebruik en doe meer verplaatsingen te voet, met de fiets of met het openbaar vervoer.
  • Kies bij de aankoop van een wagen voor een zuinige auto, liefst elektrisch. Een dieselwagen stoot meer roet uit dan een benzinewagen.
  • Een dieselwagen met roetfilter houdt meer roetdeeltjes tegen waardoor minder roet uitgestoten wordt. De Vlaamse overheid geeft een premie tot 600 euro voor het plaatsen van een roetfilter op bestaande dieselwagens.
  • Kies voor lokale of regionale geproduceerde producten want daar is veel minder transport voor nodig.

Hoe blootstelling aan roet door verkeer beperken?

  • Kies als je kan rustige(re) wegen om te wandelen, fietsen, recreëren en langdurig te verblijven. Onthoud wel dat wandelen, fietsen en joggen langs drukke wegen nog altijd gezonder is dan helemaal niet bewegen.
  • Rook niet en laat bezoekers niet binnenshuis roken.
  • Gebruik geen kaarsen of wierook binnenshuis.

Roet als indicator voor de gezondheidsimpact van verkeergerelateerde luchtverontreiniging

Om de impact van luchtvervuiling op de volksgezondheid in te schatten, wordt vooral gebruik gemaakt van PM10, PM2.5 en NO2 omdat daar Europese luchtkwaliteitsnormen voor bestaan.

Uit onderzoek blijkt dat roet een belangrijke aanvullende indicator is, hoewel er tot op heden geen grens- of toetswaarden zijn, om de lokale invloed van verkeer op de gezondheid te beoordelen. Dit komt omdat mobiliteitsmaatregelen een grotere invloed hebben op de roetconcentraties dan op PM10 en PM2.5. Bovendien is roet per massa-eenheid toxischer. Informatie over roetconcentraties kan daarom helpen om keuzes te maken voor verkeersmaatregelen die de luchtkwaliteit lokaal verbeteren en de gezondheid positief beïnvloeden.

Meer weten?

Neem contact op met de medisch milieukundige van het Logo van je regio.

Logo Logos

Referenties