Bruine rat
Bruine ratten komen zowat overal ter wereld voor. Ze dragen een aantal ziektekiemen en kunnen deze overdragen op de mens, vee of huisdieren. Door het nemen van preventieve maatregelen kunnen mogelijke gezondheidseffecten beperkt worden.
Wat zijn bruine ratten?
Bruine ratten zijn zoogdieren en behoren tot de orde van de knaagdieren. Ze komen van oorsprong uit Oost-Azië en zijn in de 18de eeuw voor het eerst waargenomen in West-Europa. Via handelsroutes en scheepvaart zijn ze over heel de wereld verspreid.
Het zijn alleseters die vooral granen verkiezen, maar ze eten ook gewoon etensresten en afval.
Als je bruine ratten opmerkt, dan bestrijd je ze best onmiddellijk want ze planten zich zeer snel voort.
Hoe en waar ondervind je overlast?
Ratten zijn vrij schuwe dieren en zijn meestal ’s nachts actief. Soms kan je ze ook overdag zien.
Ratten houden van vochtige plekjes. Ons rioleringsnet vormt dan ook de perfecte omgeving: voeding en beschutting in de winter, maar ook tijdens de zomerhitte. Vanuit dit ondergrondse netwerk, waar ze zich ook voortplanten, trekken de ratten eropuit, op zoek naar voedsel: in huizen en horecazaken, op stortplaatsen, maar ook in schuren, velden en waterlopen.
Volgens schattingen zouden de grote westerse steden ongeveer evenveel ratten tellen als inwoners.
Gevolgen voor de gezondheid?
Ratten zijn dragers van een aantal ziektekiemen zoals Leptospirose en het hantavirus. Er bestaat een kans dat deze ziekten op de mens, vee of huisdieren worden overgedragen.
Leptospirose is een verzamelnaam van allerlei ziekten die veroorzaakt worden door Leptospira. De bacterie leeft bij de rat in de nieren, maar maakt de rat zelf niet ziek. Besmetting kan gebeuren door contact met urine of besmet water. De symptomen zijn erg variabel en kunnen gaan van een griepachtig gevoel tot aantasting van vitale organen.
Het hantavirus kan je oplopen na contact met ratten of hun uitwerpselen, meestal door inademing van viruspartikels. Dieren besmet met het hantavirus worden niet ziek, maar zijn wel levenslang drager van het virus. In onze streken komt er enkel een relatief milde vorm van het hantavirus voor. Dat virus kan algemene griepsymptomen veroorzaken zoals koorts, rug-, hoofd- en/of buikpijn, eventueel gevolgd door verhoogde urineproductie. Meestal ben je na een korte periode terug volledig hersteld.
Daarnaast kunnen ratten ook materiële schade veroorzaken doordat ze knagen aan voedselverpakkingen, kabels, leidingen, papier, textiel,... Ze graven holen en gangenstelsels als schuilplaatsen, hierdoor kunnen ze schade veroorzaken aan dijken, wegen of oevers.
Hoe overlast beperken?
Als particulier ben je verantwoordelijk om op eigen terrein de bruine rat te bestrijden. De beste manier om ze te bestrijden is preventie. Bruine ratten voelen zich goed op plaatsen waar er voedsel, water en beschutting is.
Enkele tips:
- Zorg voor een opgeruimde en propere omgeving in en rondom je woning (ook in de schuur, tuin en plaatsen waar het afval staat). Laat materiaal niet langdurig liggen want dit biedt beschutting om een nest te maken.
- Bewaar afval in bakken die goed afgesloten kunnen worden en laat geen etensresten rondslingeren. Breng tuin- en keukenafval naar de composthoop of de GFT-bak. Op de composthoop hoort geen gekookt eten of vlees want dat trekt net ratten aan.
- Zorg dat al het voedsel veilig weggeborgen zit in afgesloten dozen.
- Voeder huisdieren ’s morgens en niet teveel zodat het meeste voedsel ’s avonds op is.
- Een goed onderhouden riolering vermindert de kans op ratten.
- Sluit buitenkraantjes goed af en vermijd stilstaand water.
- Snoei struiken vooral aan de onderkant.
- Katten en heel wat honden (Fox Terriër) jagen graag op ratten. Woon je in landelijk gebied, dan kan je ook nestkastjes ophangen voor roofvogels zoals torenvalken en uilen. Deze vogels zijn de natuurlijke vijanden van ratten en houden de rattenpopulatie mee onder controle.
- Dicht openingen, spleten en gaten van gebouwen.
Indien deze preventiemaatregelen niet volstaan om de populatie bruine ratten onder controle te houden, is bestrijding noodzakelijk:
- Klemmen of vangkooien kunnen effectief zijn voor kleine populaties bruine ratten of als signaalfunctie. Maar gezien de bruine rat intelligent en wantrouwig is, zijn deze middelen niet altijd even efficiënt. Bevuil de klem niet met mensengeur. Wrijf je handen in met aarde of draag handschoenen.
- Krijg je het aantal ratten niet onder controle of ervaar je te veel hinder, neem dan contact op met de milieudienst van je gemeente. De gemeentelijke rattenvangers zijn gespecialiseerd in het vangen van bruine ratten en kunnen advies geven.
- Iedereen is bij wet verplicht om op zijn eigen terrein de bruine rat te bestrijden (Koninklijk Besluit van 19 november 1987).
Meer weten?
Neem contact op met de medisch milieukundige van het Logo van je regio.
Referenties
- Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). Website Zonder is Gezonder. Bruine rat. (bezocht op 12 april 2018)
- Provincie Antwerpen. In de rats? Zo kun je de bruine rat vermijden en bestrijden. (bezocht op 12 april 2018)