Motmug
De motmug is een klein mugje dat niet steekt en makkelijk te herkennen is aan zijn harige, vrij ronde vleugeltjes. Motmuggen leven van vochtige, rottende voedselresten en andere bronnen van nat organisch afval. Ze zijn ongevaarlijk voor de gezondheid, maar kunnen wel voor hinder zorgen.
Wat zijn motmuggen?
Een motmug (Psychodidae) is een klein dichtbehaard mugje dat in de volksmond ook wel 'motvliegje' en 'aalputmotje' genoemd wordt. Volwassen motmuggen worden slechts 3 tot 5 mm groot.
Motmuggen zijn te herkennen aan hun behaarde vleugels die groter zijn dan hun lichaam. Ze variëren in kleur van geelachtig tot grijs en zwart. Motmuggen hebben twee lange behaarde voelsprieten op hun kop. De larven hebben geen poten en ogen, overleven alleen in een vochtige omgeving en zijn 1 tot 9 mm lang.
Motmuggen zijn slechte vliegers. Buiten kunnen ze verder weg geblazen worden door de wind. Overdag blijven ze vaak zitten met de vleugels dakpansgewijs over elkaar geslagen. Van op een afstand lijken ze dan op een stoffig, klein, donkergrijs driehoekje. 's Avonds zijn ze vaak actiever dan overdag. Omdat motmuggen zo klein zijn, kunnen ze gemakkelijk door spleten en kieren.
Hoe en waar ondervind je overlast?
De broedplaats is altijd in de nabijheid van organisch afval, in vervuild troebel water of in vochtig organisch materiaal. In de open natuur zoeken ze naar vochtige, schaduwrijke plaatsen zoals onder vochtig dierlijk of plantaardig afval. Hier worden ook de eitjes gelegd, zodat de larven zich kunnen voeden met het rottend organisch afval. De volwassen diertjes leven voornamelijk van organische bestanddelen, bacteriën, schimmels en nectar.
In de verstedelijkte gebieden zijn motmuggen terug te vinden in afvoergoten, nabij waterzuiveringsinstallaties, koeltorens, regentonnen, drinkbakken, afvalwater en onder bloembakken. Zo kunnen ze in rioleringssystemen, rond septische putten en rond vochtige composthopen in enorme hoeveelheden voorkomen.
In de woning komen motmuggen vooral voor nabij aflopen van toilet, douche en wasbakken. Vooral niet gebruikte of verstopte aflopen zijn favoriete (broed)plaatsen. Aangezien motmuggen vaak in rioolbuizen voorkomen, kan een open verbinding met de riool, zoals een lege sifon van een zelden gebruikte wastafel of de afvoerpijp voor regenwater, voor heel wat hinder zorgen.
Gevolgen voor de gezondheid?
Motmuggen zijn onschadelijk en ondanks wat hun naam suggereert, kunnen ze niet steken. Natuurlijk kan de hygiëne wel in vraag worden gesteld als er tientallen motmuggen uit bijvoorbeeld een riool, in een keuken binnen komen. De larven van de motmug en de motmug zelf kunnen nuttig zijn voor het leefmilieu, omdat ze zich voeden met algen, schimmels en bacteriën en zo zorgen voor de afbraak van organisch materiaal.
Motmuggen kunnen hinder veroorzaken, vooral als ze in grote aantallen voorkomen. Dit kan zorgen voor stress en een verminderd wooncomfort.
Hoe overlast beperken?
Chemische bestrijding van de motmug is niet noodzakelijk. Om hinder van motmuggen tegen te gaan is het noodzakelijk dat de broedplaats van de mugjes gevonden en aangepakt wordt. Omdat ze slechte vliegers zijn, vind je de grootste overlast meestal dicht bij de broedplaats. Dat maakt het zoeken naar de broedplaats gemakkelijker. Eens je de broedplaats gevonden hebt, kan je motmuggen eenvoudig verwijderen door het reinigen met behulp van soda opgelost in heet water, en indien nodig en mogelijk, door een manuele reiniging met een harde borstel of flessenborstel in bijvoorbeeld een afvoer. Ook is het weghalen van rottend organisch materiaal, zoals blaadjes in een dakgoot, soms noodzakelijk.
Om toekomstige overlast van motmuggen te voorkomen, is het belangrijk om alle mogelijke broedplaatsen te verwijderen. Enkele tips hiervoor zijn:
- Verwijder modderlaagjes en bladeren in o.a. dakgoten.
- Herstel lekken of gebreken aan afvoerbuizen.
- Sluit containers met organisch afval goed af.
- Vermijd stilstaand water in bijvoorbeeld bloembakken of een kruipkelder.
- Sluit de verluchtingspijp van de septische put goed af met gaas met zeer kleine maaswijdte (bv. nylonkous).
- Hou afvoerbuizen proper door reiniging met een (flessen)borstel en te spoelen met heet sodawater.
- Giet regelmatig een beetje water in wasbakken die je niet veel gebruikt, zodat de sifon niet droog komt te staan.
Ben je niet zeker van de broedplaats? Plaats dan een glas of plastic beker gedurende een nacht over de afloop. Als er de volgende dag vliegjes inzitten, dan is dit (één van) de bron(nen).
Houdt de overlast van motmugjes aan, schakel dan eventueel een loodgieter in om eventuele lekkende afvoerbuizen op te sporen.
Meer weten?
Neem contact op met de medisch milieukundige van het Logo van je regio.
Referenties
- www.provant.be/pih/natuur/insectenfiches/motmugje.pdf: PIH, 2016. Loketfiche Motmug. (bezocht op 15 februari 2018)
- https://www.kad.nl/kennisbank/dierplagen/motmuggen-rioolviegjes/