Lood

Hoe word je blootgesteld?

Lood is op vele plaatsen in ons leefmilieu aanwezig:

• Als je in een huis woont dat gebouwd is vóór 1940 bestaat de kans dat er loodhoudende verf in de woning aanwezig is. Als de verf slecht onderhouden is (afbladderende verf), vormt dit een reëel risico voor de gezondheid van vooral jonge kinderen. Ze hebben meer kans om lood op te nemen omdat ze meer hand/mond-gedrag vertonen en loodhoudende verfschilfers durven opeten.
• Ook kinderspeelgoed kan nog geverfd zijn met loodhoudende verf.
  Loodhoudende verf is sinds 1976 op Europees niveau, en sinds het begin van de jaren ’80 (loodwit sinds 1926) in België verboden. Er wordt in de wetgeving geen onderscheid gemaakt tussen binnen- en buitenverf.
• Geglazuurd keramiek dat in de keuken gebruikt wordt, kan zorgen voor een verhoogde concentratie lood in de voeding, dit vooral bij zure voedingsmiddelen. De concentratie aan lood in alcoholische dranken en in het bijzonder in wijn kan erg hoog zijn. Er werden vaak loodbevattende omhulsels gebruikt voor het afsluiten van wijnflessen. In Frankrijk is dit tegenwoordig verboden, in andere wijngebieden wordt dit soms wel nog gebruikt. Het bewaren van alcoholische dranken in kristallen karaffen kan eveneens de hoeveelheid lood in de drank verhogen. Kristal bevat namelijk grote hoeveelheden loodoxide die in de drank kunnen vrijgesteld worden. Ook het gebruik van bepaalde metalen theepotten zorgt voor een verontreiniging van de thee met lood.
• In veel vooroorlogse huizen en in sommige huizen uit de jaren vijftig zijn nog loden drinkwaterleidingen in gebruik, met als gevolg vaak een te hoge concentratie lood in het water. Door het water een tijdje te laten lopen voor gebruik, zal de concentratie lood in het water verminderen.
• Wonen in de buurt van loodverwerkende industrie en dichtbij drukke verkeerassen, vormt een risico.
  • In sommige streken in Vlaanderen werd er vroeger veel lood uitgestoten via de lucht. Doordat lood zich gemakkelijk bindt aan fijne stofdeeltjes is het verspreid geraakt in de omgeving, en is het nu aanwezig in de lucht, in de bodem, op groenten en planten, in het oppervlaktewater en in de huizen.
  • Tot 1986 werd lood algemeen gebruikt als antiklopmiddel in benzine. Sinds 1 januari 2000 is lood volledig verboden, maar de omgeving in de buurt van drukke verkeerswegen is nog steeds vervuild met lood. De verspreiding naar andere gebieden en naar binnenshuis gebeurt vooral via stof.
• Via onze voeding kan je ook blootgesteld worden aan lood. Lood komt vooral de voedselketen binnen via loodhoudend stof dat op planten neerdwarrelt. Als het vee wordt gevoederd met loodgecontamineerde planten kan het ook in vlees, melk en zuivelproducten terechtkomen. De hoogste concentratie wordt gevonden in orgaanvlees. Toch zijn plantaardige levensmiddelen en vooral (blad)groenten en fruit de belangrijkste bron van lood in onze voeding. Er is geen reden voor bezorgdheid, want dankzij de genomen milieumaatregelen wordt de norm voor lood in groenten en fruit niet overschreden. Bovendien zijn de gemeten concentraties de laatste decennia sterk gedaald en wordt verwacht dat deze daling verder zal aanhouden.

Let op met zelfgekweekte groenten op een bodem die veel zware metalen bevat, vooral als je hiervan veel consumeert. Zie www.gezonduiteigengrond.be voor meer info.

Hoe blootstelling beperken?

Loodverf

• Oude verf (1940) in de woning kan lood bevatten. Wanneer de verf nog in goede staat is, kan je het overschilderen. Verf in slechte staat verwijder je best met behulp van afbijtmiddelen op waterbasis. Door deze afbijtmiddelen te gebruiken, zorg je er voor dat er zo min mogelijk stof en dampen vrijkomen. Chemische afbijtmiddelen zorgen wel voor andere schadelijke stoffen in de lucht, die niet goed zijn voor je gezondheid. Zandstralen of afschuren zijn geen goede methodes voor verwijdering van loodverf omdat het veel loodstof in de lucht brengt.
• Draag bij verwijdering beschermingskledij, een masker met geschikte filter (P3-filter) en handschoenen (eventueel ook een veiligheidsbril). Verwijder indien mogelijk meubels uit de ruimte of dek ze volledig af.
• Verlucht de ruimte bij verwijdering goed en zorg dat er geen andere mensen aanwezig zijn. Kinderen en zwangere vrouwen blijven best uit de buurt van de werken.
• Resten van loodverf en oplosmiddelen horen bij klein gevaarlijk afval op het containerpark. Vervoer de resten afgedekt zodat er zo weinig mogelijk stof ontstaat.
• Was jezelf en de kleding na het verwijderen en maak de ruimte schoon met water en zeep.
• Las materiaal dat behandeld is met loodhoudende verf niet aan elkaar zonder goede bescherming.
• Geef bij twijfel geen oud geschilderd speelgoed aan kinderen.

Loden leidingen

• Loden waterleidingen worden best vervangen door leidingen uit kunststof. Vooral bij het gebruik van water met weinig kalk kan de hoeveelheid lood in het water aanzienlijk hoog zijn. Loden leidingen zijn herkenbaar als je er in kan krassen, ze zijn dik en vaak wat gedeukt of kronkelig. Zonder verf is hun kleur donkergrijs. Dit is vaak te zien bij de watermeter of bij de aansluiting onder de gootsteen of wasbak. Ook sommige boilers en geisers bevatten loden leidingen.
• Wanneer het niet mogelijk is om de leidingen direct te vervangen, zorg dan dat je voor gebruik het water een tijdje laat doorstromen en gebruik als drinkwater zoveel mogelijk flessenwater.
• Gebruik om te drinken, te koken en om groenten te wassen ook geen putwater en zeker niet voor het aanmaken van babyvoeding. Dit water kan ook lood bevatten en is sowieso niet dikwijls drinkbaar in Vlaanderen. Je kan bij de lokale drinkwatermaatschappij laten onderzoeken of je water loodhoudend is.

Lood in het buitenmilieu

• Zorg voor weinig stof in huis door met water te poetsen en door gebruik te maken van een stofzuiger met een hepa/cycloon filter of een centraal stofzuigsysteem.
• In gebieden in de buurt van non-ferro industrie (zinksmelters) of drukke verkeersassen: Probeer opwaaiend stof te voorkomen door de bodem zoveel mogelijk te bedekken met planten of houtschors. Veeg goed de voeten en laat kinderen hun handen wassen na het buiten spelen. Was groenten en fruit extra goed. Het telen van groenten of het houden van kleinvee zoals kippen wordt hier soms afgeraden.
• Zorg voor een gevarieerde voeding. Bij een volwaardige voeding die rijk is aan eiwitten, calcium en ijzer zal lood minder goed worden opgenomen. Bij een voeding die rijk is aan vetten en suikers zal lood gemakkelijker worden opgenomen.
• In het buitenland worden nog regelmatig voorwerpen van keramiek of metaal verkocht die lood bevatten. Dit kan beter enkel gebruikt worden voor decoratieve doeleinden en niet om er eetwaren in te doen of te bewaren. Was deze voorwerpen met de hand af om te voorkomen dat de detergenten in de vaatwasser het oppervlak beschadigen,  zodat er meer lood vrijkomt bij het volgende gebruik. Laat voorwerpen van kristal voor het eerste gebruik zeker 24 uur weken in azijn en spoel ze daarna goed af.