Home Thema's Gezondheid en milieu Gezond binnen Andere thema's relevant voor binnenmilieu Houtstook

Houtstook

Hout stoken voor de verwarming van je woning of gewoonweg voor de gezelligheid is minder onschuldig dan het lijkt. Het zorgt voor de uitstoot van schadelijke stoffen en kan zo geurhinder en gezondheidsproblemen veroorzaken voor jezelf en je buren. Van de stoffen in rook is geweten dat ze irriterend zijn voor de luchtwegen. Ook kunnen ze een rol spelen bij astma, vruchtbaarheidsproblemen en kanker. Stook dus zo weinig mogelijk. Wil je toch stoken, gebruik dan enkel brandstoffen die toegelaten zijn. Kies daarnaast voor een verbrandingstoestel met een aangepast vermogen, dat aangesloten is op een voldoende hoge schoorsteen die goed trekt en ver genoeg afgelegen is van ramen en ventilatieopeningen van je eigen woning en die van de buren.

Wat is stoken?

Stoken is het opbranden van brandstof voor het verwarmen van de woning of voor sfeerverwarming of barbecue. Bij houtstook wordt hout als brandstof gebruikt om te stoken in kachels, haarden of vuurkorven.

Hoe word je blootgesteld?

Zowel binnen- als buitenshuis kunnen bronnen van rook voorkomen. Bij elke inademing in de buurt van deze bronnen, komt er een zekere hoeveelheid rook in je lichaam terecht. Houtstook binnenshuis kan zowel leiden tot luchtvervuiling in de buiten- als binnenlucht. Voornamelijk tijdens het stookseizoen en bij windstil weer kan de luchtverontreiniging lokaal hoog oplopen.

Gevolgen voor de gezondheid?

Rook is ongezond, ook als de rook afkomstig is van brandstoffen die toegelaten zijn zoals droog en onbehandeld hout. Bij de verbranding van hout komen er schadelijke stoffen vrij zoals fijn stof, dioxines en PAK's (polycyclische aromatische koolwaterstoffen). Deze stoffen hebben aanzienlijke gezondheidseffecten. Rook kan aanleiding geven tot directe effecten zoals hoesten of prikkende ogen. Maar rook kan ook ernstigere gezondheidseffecten veroorzaken zoals hart- en vaataandoeningen. Bovendien kan er ook hinder door ontstaan door geuroverlast. De gezondheidseffecten zijn afhankelijk van de samenstelling van de rook, de hoeveelheid en duur van blootstelling, en hoe je lichaam daarop reageert. Hieronder lees je informatie over de belangrijkste schadelijke stoffen die vrijkomen bij houtstook:

  • Fijn stof is de belangrijkste polluent (vervuilende stof) op het vlak van gezondheidsimpact door milieufactoren. Fijn stof omvat alle stofdeeltjes die in de lucht rondzweven. Er is geen veilige ondergrens voor fijn stof waaronder geen nadelige gezondheidseffecten voorkomen. PM2,5 (de kleinste fractie van fijn stof, kleiner dan 2,5 micrometer) heeft de grootste gezondheidsimpact, omdat kleinere deeltjes dieper in de longen kunnen doordringen. Fijn stof kan allerlei gezondheidseffecten veroorzaken waaronder luchtwegklachten en -infecties (zoals hoesten, astma, verminderde longfunctie en chronische luchtwegaandoeningen), kanker (o.a. longkanker), het dichtslibben van bloedvaten en hartaanvallen. Ouderen en mensen met hart-, vaat- of longaandoeningen zijn extra gevoelig voor blootstelling aan fijn stof.
  • PAK's (polycyclische aromatische koolwaterstoffen) zijn een mengsel van meer dan 100 organische verbindingen die ontstaan bij verbranding van steenkolen, olie, gas, hout, afval of tabak. PAK’s worden ook gevormd in verhitte/verbrande voedingswaren. Ze komen in ons lichaam terecht via voedsel of via inademing. Verschillende PAK's zorgen in het menselijk lichaam voor DNA-schade en zijn daardoor erg kankerverwekkend. Houtverbranding is waarschijnlijk de belangrijkste bron van PAK's in Vlaanderen. De bekendste en meest kankerverwekkende PAK is benzo(a)pyreen, afgekort als BaP.
  • Dioxines zijn chloorhoudende organische stoffen die vrijkomen bij onvolledige verbrandingsprocessen zoals huisvuil- en industriële verbranding, hout- en steenkoolverbranding, branden van huizen en voertuigen, staalindustrie … Dioxines komen in ons lichaam terecht via voedsel of via inademing. Ze verstoren de vruchtbaarheid en het hormoon- en immuunsysteem.
  • Ook andere schadelijke stoffen kunnen vrijkomen bij verbrandingsprocessen zoals roet, vluchtige organische stoffen, CO, NO …

(Ongeboren) kinderen, ouderen, en mensen met hart- en vaatziekten of luchtwegaandoeningen zoals astma zijn gevoeliger voor rook. Ze ondervinden mogelijks sneller gezondheidseffecten door rook of hun aanwezige symptomen verergeren erdoor.


Hoe blootstelling beperken?

Als je binnenshuis hout stookt:

  • Stook zo weinig mogelijk.
  • Gebruik enkel onbehandeld en droog hout. Dat soort hout is in de handel te koop.
  • Vers gekapt hout laat je minstens één en liefst twee jaar onder een afdak drogen vooraleer je het gebruikt als brandstof.
  • Het is bij wet verboden om gevernist, geverfd of geïmpregneerd hout te verbranden. Hetzelfde geldt voor triplex, vezelplaat en alle andere samengestelde houtproducten.
  • Kies voor een verbrandingstoestel met een aangepast vermogen en een zo volledig mogelijke verbranding. Laat je daarbij steeds adviseren door een vakman.
  • Zorg voor een voldoende hoge, schone schoorsteen die goed trekt. Zorg dat de uitmonding van de schoorsteen ver genoeg verwijderd is van ramen en ventilatieopeningen van je eigen woning en die van de buren. Laat je toestel en schoorsteen regelmatig onderhouden.
  • Maak je kachel niet aan met krantenpapier of karton. Papier en karton zijn bedrukt en de verbranding van inkt stoot extra schadelijke stoffen uit. Je steekt je kachel best aan met zacht aanmaakhout of natuurlijke aanmaakblokjes.
  • Stook volgens de ‘Zwitserse methode’. Daarbij leg je de dikke blokken hout onderaan en de dunne blokken bovenaan. Steek het vuur van bovenaf aan met kleine aanmaakblokjes- of houtjes. Met deze methode komen er iets minder schadelijke stoffen vrij doordat minder hout onvolledig verbrandt.
  • Verlucht de ruimte tijdens het stoken. Zo zorg je voor aanvoer van voldoende zuurstof en vinden de schadelijke stoffen gemakkelijker hun weg naar buiten.
  • Stook niet bij windstil/mistig weer. Dan is het moeilijker voldoende trek in de schoorsteen te doen ontstaan. De rook blijft in en om je huis hangen.
  • Stook niet bij slechte luchtkwaliteit. In dat geval wordt er een stookadvies afgekondigd door de Vlaamse Milieumaatschappij. Op deze momenten stook je beter niet omdat de luchtkwaliteit al slecht is en de vervuiling bij stoken verder zal toenemen.
  • Meer tips over stoken met hout of pellets vind je op de website van de Vlaamse Milieumaatschappij en in de Code van Goede Praktijk voor huishoudelijke houtverwarming.

    Als je buren hout stoken:

    • Ondervind je hinder van de houtrook van je buren, spreek hen erover aan en geef aan welke gevolgen dat heeft voor je gezondheid. Eventueel schakel je via je gemeente een buurtbemiddelaar in.
    • Dringen de rookgassen van stokende buren binnen in je woning via ventilatiesystemen, luchtroosters of ramen? Er bestaat een leidraad voor het voorkomen en beperken van hinder door rook. Die reikt oplossingen aan om de hinderproblematiek aan te pakken.

    Momenteel loopt er vanuit de overheid een green deal huishoudelijke houtverwarming (tot oktober 2022). Deze green deal heeft als doel om de negatieve impact van vervuilende stooktoestellen te beperken en de energie‐ en milieuprestatie van huishoudelijke houtstook te verhogen. Het gaat o.m. over de sanering van oude, slecht werkende toestellen, maatregelen voor betere installatie, onderhoud en gebruik van kachels en rookgasafvoer, ontwikkeling van heel performante kachels, en een betere communicatie en handhaving.

    De green deal heeft ondertussen 2 interessante publicaties opgebracht:

    • Een ‘Code van Goede Praktijk’ die gebruikers een handleiding biedt om huishoudelijke houtverwarmingstoestellen correct te gebruiken. De code beschrijft wat correct stookgedrag is (o.a. keuze van brandstof, aanmaakwijze, aanhouden en uitdoven van het vuur, en correct onderhoud) en moedigt je aan om correct te stoken.
    • Een ‘Leidraad voor het voorkomen en beperken van hinder van rook afkomstig van huishoudelijke houtverwarmingstoestellen’. Daarin vind je richtlijnen voor de correcte plaatsing van rookgaskanalen en ventilatie-openingen, de locatie van hun uitmonding in de omgeving voor een snelle verdunning van de rookgassen en het voorkomen of beperken van de hinder bij het binnentrekken van rook via ventilatie-openingen, bij jezelf of bij de buren.


      Normen

      Hout stoken om je woning te verwarmen is toegelaten. Ook buiten mag je droog onbehandeld hout verbranden in een sfeerverwarmer of kampvuur. Let wel: dit wil echter niet zeggen dat er geen gezondheids- of hindereffecten kunnen optreden. Het verbranden van (tuin)afval of behandeld hout is verboden.

      Wat zegt de wet nog?

      • Je mag in geen enkel geval huishoudelijke afvalstoffen verbranden in een kachel, open haard of in de openlucht. Uitzondering is het verbranden van voldoende droog (watergehalte max. 20%) onbehandeld houtafval. Het verbranden van geverfd of behandeld hout is bijgevolg vergunningsplichtig.
      • Verbranden in de openlucht is verboden behalve voor een aantal uitzonderingen zoals een kerstboomverbranding. Hierbij moet er steeds goedkeuring zijn van de gemeente en moet de activiteit plaatsvinden op een afstand van meer dan 100 meter van huizen. Sfeerverwarmers en BBQ-toestellen worden niet gezien als open vuur en vallen dus niet onder deze afstandsregels. Hou wel rekening met de hinder voor de buren!

      Meer stookadvies?

      De Vlaamse Milieumaatschappij informeert je verder over de actuele concentraties fijn stof, goede alternatieven om te verwarmen …

      Meer weten?

      Neem contact op met de medisch milieukundige van het Logo van je regio.

      Logo Logos

      Materialen

      Draaiboek ‘Stook je gezondheid niet op’

      Folder ‘Houtkachel of haard? Stook slim en zonder zorgen’

      Referenties