Hoornaar
De hoornaar is de grootste inheemse wesp in België. Ze zijn minder agressief dan gewone wespen, maar een steek kan pijnlijker zijn. In de meeste gevallen is een steek ongevaarlijk.
Wat zijn hoornaars?
De Europese hoornaar (Vespa crabro) is de grootste inheemse wesp in België, hij kan tot 3,5 cm groot worden. Dat is drie maal zo groot als een gewone wesp. Behalve door zijn afmeting valt hij ook op door zijn roodbruine kop en borststuk. De rest van het achterlijf is geel met zwarte dwarstekening, zoals bij de gewone wesp.
Hoornaars jagen vooral op andere insecten, waaronder ook bijen – vandaar de bijnaam "killer-wesp". In de volksmond wordt de hoornaar soms ook horzel genoemd, maar dat is een heel ander insect.
De Aziatische hoornaar heeft zich sinds 2017 ook in België gevestigd. Deze is kleiner en donkerder, maar heeft grotere en vrijhangende nesten. Als je een nest ontdekt, verwittig je best de brandweer of bevoegde diensten (ANB) om het nest te laten verwijderen.
Hoe en waar ondervind je overlast?
Hoornaars komen vooral voor in lichte bossen en tuinen verspreid over het hele land, maar zijn zeldzaam in de kuststreek. Ze bouwen hun nesten bij voorkeur in een holle boom of een lege vogelnestkast, maar nooit ondergronds. Het nest kan behoorlijk groot worden, tot 60 cm hoog en meer dan 50 cm in doorsnede.
Bij het optreden van de eerste nachtvorst sterven alle wespen, behalve de bevruchte vrouwtjes. Zij worden de koninginnen van de volgende generatie. In de zomer worden de eerste werksters geboren, daarna geslachtsrijpe vrouwtjes en angelloze mannetjes.
In tegenstelling tot de kleinere wespen is de hoornaar niet erg geïnteresseerd in zoetigheid. Daarom zal je van de hoornaar niet vaak last ondervinden als je buiten eet of drinkt. De hoornaar jaagt ook ’s nachts. Je kan ze dan vinden rond brandende lampen.
Gevolgen voor de gezondheid?
Hoewel hoornaars beduidend minder agressief zijn dan de gewone wespen, kunnen ze wel steken wanneer ze zich in het nauw gedreven voelen. Het gif is vergelijkbaar met dat van andere wespen, maar de angel van de hoornaar is langer en breder, waardoor hij dieper in de huid doordringt en rechtstreeks in een bloedvat terecht kan komen. Daardoor kan de steek van een hoornaar pijnlijker zijn dan die van een wesp.
Voor de meerderheid van de bevolking is een steek ongevaarlijk omdat er slechts kleine hoeveelheden van de gifstof worden gebruikt. De huid kan hierbij opzwellen en een lokale roodheid vertonen. Vaak gaat deze lokale irritatie snel over.
Als je gestoken wordt bij de neus, mond, tong of hals kan de reactie heftiger zijn en kan een zwelling het ademhalen bemoeilijken. Ga in dat geval altijd zo snel mogelijk naar het ziekenhuis.
Wanneer je veelvuldig gestoken wordt, kan je naast de lokale irritatie ook algemene symptomen zoals moeheid, hoofdpijn, braken, buikloop, daling van de bloeddruk en soms stuipen en bewustzijnsverlies ondervinden. Ga ook in dat geval zo snel mogelijk naar een ziekenhuis. Een volwassene die meer dan 20 steken krijgt en zich duidelijk niet goed voelt kan best gehospitaliseerd worden voor observatie.
Een klein deel van de bevolking reageert uitzonderlijk heftig op een enkele wespensteek (of bijensteek). Dat duidt meestal op een allergie voor bijen- en wespengif. Een allergische reactie gaat gepaard met huiduitslag, hevige jeuk, zwelling van het gelaat, duizeligheid, bleekheid, ademhalingsproblemen en het gevoel te stikken. Een snelle medische behandeling kan dan noodzakelijk zijn. Bel de 112. Allergische personen dragen best een Epi-Pen bij zich. Een Epi-Pen in de EHBO-koffer bij buitenevenementen kan levensreddend zijn.
Hoe overlast beperken?
Hoornaars worden enkel agressief als je te dicht bij het nest komt of hen belemmert. Als er een hoornaar in de buurt is, blijf dan kalm en vermijd bruuske bewegingen.
De hoornaar vangt veel vliegen, kleinere wespen, muggen, rupsen en spinnen; indien het nest geen onmiddellijk gevaar oplevert voor mens of huisdier laat je het best gewoon met rust.
Meer weten?
Neem contact op met de medisch milieukundige van het Logo van je regio.
Referenties
- www.antigifcentrum.be: bezocht op 04/08/2021
- https://www.natuurpunt.be/nieuws/de-ene-hoornaar-de-andere-niet-20171006, bezocht op 04/08/2021
- http://www.soortenbank.nl/soorten.php?soortengroep=insecten&id=806&menuentry=soorten, bezocht op 04/08/2021