Maakt stoppen met roken gelukkig(er)?
Wie stopt met roken heeft meer kans om nadien gelukkiger door het leven te gaan. Uit onze literatuurstudie blijkt immers dat roken en mentale gezondheid aan elkaar gelinkt zijn. Een rookstoppoging ondernemen, draagt bij aan het mentaal welbevinden. Maar ook omgekeerd: zorg dragen voor je mentaal welbevinden helpt om rookvrij te blijven of om te stoppen met roken.
Aan de hand van de bouwblokken van de geluksdriehoek lichten we de relatie tussen roken en mentaal welbevinden toe. We geven wel mee dat de geluksdriehoek enkel de componenten belicht die we zelf in hand hebben. Rookgedrag en mentale gezondheid worden ook door andere factoren beïnvloed, zoals omgevingsfactoren, genetische factoren, …
Roken en jezelf kunnen zijn
Wat vind je belangrijk in het leven, waar ben je trots op en wat wil je bereiken? Daar gaat het om in dit bouwblok. Jezelf kunnen zijn, kan zowel een invloed hebben op beginnen met roken als op stoppen.
Beginnen met roken
Of jongeren beginnen met roken, wordt door verschillende aspecten bepaald. Naast omgevingsfactoren zoals familie en vrienden, zijn er ook persoonlijke factoren. Jongeren die hun eigen gezondheid belangrijk vinden, hebben meer kans om rookvrij te blijven. Daarnaast heeft eigenwaarde ook een invloed op hun experimenteergedrag. Zo zien we dat jongeren met een negatiever zelfbeeld meer geneigd zijn om te experimenteren met roken. Jongeren die positief naar zichzelf, anderen en de wereld kijken hebben minder kans om te beginnen met roken.
Kortom: betekenis geven aan het leven en de eigenwaarde, eigen-effectiviteit en een positieve mindset stimuleren, kan helpen om van de sigaret weg te blijven.
Stoppen met roken
Persoonlijke waarden en doelen zijn belangrijke motivaties voor mensen om te stoppen. Rokers die positiever kijken naar zichzelf en het leven dat ze leiden, hebben meer kans om op lange termijn ex-rokers te worden en om op korte termijn een rookstoppoging te ondernemen. Maar ook een groeigerichte mindset wanneer een rookstoppoging niet meteen lukt, helpt om vol te houden. Door mild te zijn voor jezelf bij een mislukte poging en fouten te zien als onderdeel van het proces, blijf je gemotiveerd. Mensen in een maatschappelijk kwetsbare situatie zitten vaak in een overlevingsmodus. Dit brengt stress met zich mee. Daardoor grijpen ze vaker naar copingstrategieën die op korte termijn opluchting/afleiding geven. Maar op lange termijn zijn die niet helpend (zoals roken). Daarnaast speelt iemands eigen-effectiviteit mee bij het ondernemen van een rookstoppoging. De eigen-effectiviteit is de mate waarin rokers geloven dat hun stoppoging gaat lukken en dat ze dit zelf in de hand hebben. Is die eigen-effectiviteit hoog, dan vergroot de kans dat iemand probeert te stoppen en ook rookvrij blijft. Wanneer er bij een rookstopondersteuning wordt ingezet op het verhogen van deze eigen-effectiviteit, kan dit positief bijdragen aan de rookstop.
Omgekeerd is er ook een link: als mensen stoppen met roken gaan ze vaak positiever in het leven staan. Het geeft immers voldoening om een persoonlijk doel te bereiken en nog meer naar je waarden te leven. Het zorgt ervoor dat mensen trots zijn op zichzelf.
Kortom: werken rond doelen die mensen hebben in hun leven, werken aan de eigen-effectiviteit en een positieve houding stimuleren, kan rokers helpen om een rookstoppoging te ondernemen, maar ook om vol te houden. Omgekeerd zorgt stoppen met roken ook voor een positiever zelfbeeld.
Er zijn verschillende oefeningen die je kan doen om meer jezelf te zijn.
Roken en je goed voelen
Hoe kijk jij naar jezelf? Ben je vaak kritisch voor jezelf? Mild zijn voor jezelf en jezelf kunnen vergeven, behoren tot dit bouwblok. Roken kan een invloed hebben op hoe je naar jezelf kijkt. En omgekeerd kan hoe jij je voelt een invloed hebben op beginnen of stoppen met roken.
Beginnen met roken
Roken kan je een kortstondig goed gevoel geven. Dat komt door de nicotine. Deze stof zorgt ervoor dat er een grote hoeveelheid dopamine vrijkomt. Hoe langer je rookt, hoe meer je lichaam gewend raakt aan nicotine en dus ook aan dopamine. Op korte termijn krijg je misschien een beter gevoel, maar op langere termijn verdwijnt dit. Moeilijke emoties proberen te vergeten of uit de weg te gaan door risico’s te nemen met je gezondheid - zoals je doet door te roken - neemt de oorzaak natuurlijk niet weg. Meestal weten we dat wel, maar is dat gedrag een gewoonte geworden die we nog moeilijk kunnen doorbreken. Door te roken, kan je het probleem immers even naar de achtergrond verdringen. En dit is misschien zelfs je meest gebruikte copingstrategie geworden. Maar weet dat problemen er enkel groter door worden. Het kan je zelfbeeld, je lichaam en je relaties permanent beschadigen.
Belangrijk is om genoeg alternatieven te vinden van activiteiten die je batterijen écht opladen en niet enkel dat gevoel alsof geven.
Soms wordt roken gelinkt aan bepaalde leuke activiteiten en lijkt het er wel een onderdeel van te zijn. Maar is roken echt de essentie van deze activiteit? Wandelen is bijvoorbeeld uitstekend voor je fysieke en mentale gezondheid. Maar als je ondertussen rookt, is de kans groot dat je net afbreuk doet aan datgene wat goed voor je is.
Uit onderzoek van het Trimbos blijkt dat jongeren die de afgelopen maand rookten een lager cijfer geven aan hun leven dan jongeren die niet rookten.
Kortom: roken is niet de beste copingstrategie, zeker niet op lange termijn.
Stoppen met roken
Stoppen met roken is een proces van (her)vallen en weer opstaan. Mild zijn voor jezelf als je toch een sigaret hebt opgestoken, is hierbij belangrijk. Goed, je hebt er eentje of meer gerookt. Dan is opnieuw stoppen de boodschap. Probeer een vriendelijke, aanmoedigende houding, zoals je een vriend(in) zou aanmoedigen. Dat is veel motiverender.
Je goed voelen betekent ook je gedachten loslaten. En dit zonder te oordelen. Het gaat dus over gewoon opmerken welke gedachten en gevoelens je hebt zonder daaraan de bedenking te koppelen dat het anders moet, dat iets fout of juist is. Dit wordt ook mindfulness genoemd. Er is echter weinig goed onderzoek gedaan naar mindfulness als hulpmiddel bij het stoppen met roken.
Kortom: wees mild voor jezelf, ook tijdens het stoppen met roken. Blijven proberen is de boodschap.
Er zijn verschillende oefeningen die je kan doen om je goed te voelen.
Roken en goed omringd zijn
Je verbonden voelen, betekenisvolle relaties aangaan en onderhouden maakt mensen gelukkig. Eenzaamheid, weinig tot geen steun krijgen van anderen heeft een grote invloed op het rookgedrag.
Uit onderzoek blijkt dat wie rookt, zich vaker eenzaam voelt. Daarnaast blijkt ook dat mensen die zich eenzaam voelen meer sigaretten per dag roken. Zowel roken als eenzaamheid zijn gelinkt aan spijbelen en slecht slapen, maar ook aan zelfdoding. Jongeren die roken hebben 1,8 keer meer kans om te spijbelen dan niet-rokers.
Beginnen met roken
Jongeren met een gebrek aan sociale vaardigheden of jongeren die zich eenzaam voelen zullen sneller beginnen roken dan leeftijdsgenoten die goed in hun vel zitten. Bovendien zullen ze ook langer blijven roken. Mensen die eenzaam zijn, zoeken immers naar andere dingen om deze leegte op te vullen (bv. roken). Hoewel roken misschien het gevoel geeft troost te bieden, verandert dit niets aan de eenzaamheid. Meer zelfs, roken kan zelf nog voor extra gezondheidsproblemen, financiële problemen… zorgen.
Jongeren willen niet graag het buitenbeentje zijn. Om afwijzing te voorkomen, zijn ze meer geneigd om risicovol gedrag te stellen. Als jongeren het gevoel hebben dat ze zichzelf mogen zijn en ze niet raar bekeken worden als ze een sigaret of een vape weigeren, kan dit ervoor zorgen dat ze niet gaan roken of vapen.
Wordt er ingezet op het versterken van de sociale vaardigheden, dan stellen jongeren minder risicogedrag. Dit kan dus ook bijdragen om hen van de sigaret te houden.
Kortom: inzetten op sociale vaardigheden en op het verminderen van eenzaamheid kan helpen om jongeren van de sigaret te houden.
Stoppen met roken
Verbondenheid met anderen kan mensen motiveren om te stoppen met roken, terwijl eenzaamheid kan verhinderen dat ze het zelfs maar proberen. Maar ook als mensen een rookstoppoging ondernemen, kan het een positieve invloed hebben als ze zich betrokken en verbonden voelen. Zo heeft interactie in online groepen een positief effect op de kennis die mensen hebben over rookstop en op hun attitude tegenover stoppen. Door anderen te helpen, krijg je bovendien een goed gevoel en ook dat kan de motivatie versterken.
Daarnaast kan sociale steun van naasten en anderen, die de sigaret mogelijk ook willen afzweren, helpen bij het rookstopproces. Let wel: belangrijke relaties kunnen soms ook een negatieve invloed hebben. Als iemand die wil stoppen bijvoorbeeld een partner heeft die rookt, dan is het moeilijker om zelf de sigaret te laten. Samen stoppen met roken kan helpen. Inspelen op de verbondenheid om samen hetzelfde doel na te streven is hierbij van belang. En als iemand die veel voor jou betekent toch niet mee wil stoppen, kan je nog altijd steun vragen. Dit is zeker belangrijk voor mensen met een kleiner sociaal netwerk.
Jouw poging om te stoppen met roken kan anderen inspireren om ook een poging te wagen. En doet hen geloven dat ook zij dit kunnen.
Kortom: verbondenheid kan ervoor zorgen dat mensen zich meer gesteund voelen om te stoppen met roken, terwijl eenzaamheid net het omgekeerde doet. Daarnaast kan sociale steun van anderen helpen bij het stoppen of kan een gebrek eraan het succes juist in de weg staan.
Er zijn verschillende oefeningen die je kan doen om goed omringd te zijn.
Perfect geluk bestaat niet
Tegenslagen en stresserende gebeurtenissen zijn onvermijdelijk en kunnen iemands geluk beïnvloeden. Dat is niet erg: niemand moet en kan zich altijd gelukkig voelen. Soms ben je uit balans en dat is oké. Hoe iemand omgaat met tegenslagen en stress kan ook een invloed hebben op het rookgedrag. Uit onderzoek blijkt dat mensen die roken het lastiger vinden om hun emoties te begrijpen. Terwijl emoties durven toelaten er net voor zorgt dat ze minder zwaar worden en gemakkelijker te verwerken zijn. Er zijn verschillende strategieën om met moeilijke emoties om te gaan wanneer je met uitdagingen wordt geconfronteerd. Roken, doen alsof er geen probleem is, je gevoelens negeren of afreageren op anderen, alcohol drinken, veel of weinig eten, … zijn strategieën die (op lange termijn) schadelijk zijn. Voel je dat deze mechanismen een gewoonte zijn geworden die je nog moeilijk doorbroken krijgt? Dan kan erover praten met iemand een belangrijke eerste stap zijn.
Beginnen met roken
Sommige jongeren denken dat roken helpt tegen stress, maar dat is niet zo. Jongeren die in staat zijn om hun emoties beter te begrijpen en om ermee aan de slag te gaan, hebben minder kans om te beginnen met roken.
Stress, negatieve emoties en moeite hebben om hiermee om te gaan, kunnen er mee voor zorgen dat jongeren starten met roken.
Stoppen met roken
Rokers die meer tevreden zijn over hun leven hebben een grotere kans om op termijn te stoppen. Daaraan werken draagt dus mogelijk bij aan een rookstop.
Tijdens het rookstopproces ervaren mensen zowel positieve als negatieve emoties. In het begin gaat het meer over negatieve emoties, zoals angst. Maar elke overwinning geeft een positief gevoel. Terugkijken op wat je ervaarde en stilstaan bij het verloop van je poging kan ex-rokers helpen om gelukkiger te zijn. Mensen worden zich bewust van mijlpalen die ze behaald hebben.
Roken is voor veel mensen een manier om met tegenslagen om te gaan. Het lijkt tijdelijk op te luchten, maar het helpt niet echt om het probleem constructief aan te pakken. Wanneer je stopt met roken valt dit ‘redmiddel’ weg. Je moet dan op zoek gaan naar nieuwe manieren om met tegenslagen en stress om te gaan. Denk hier vooraf aan of bij het begin van je stoppoging. Zo ben je alvast klaar voor de momenten dat het moeilijk wordt.
Als mensen vaker positieve emoties voelen, vinden ze sneller creatievere oplossingen en hebben ze ook meer veerkracht om met stress en tegenslag om te gaan tijdens de rookstop zelf. Terwijl roken juist voor meer problemen, uitdagingen en stress zorgt.
Kortom: mensen die zichzelf kunnen aanvaarden en meer tevreden zijn over hun leven, hebben meer kans om een rookstoppoging te ondernemen. Het kan positief zijn om aandacht te hebben voor hoe je omgaat met negatieve emoties en stil te staan bij wat je bereikt en overwonnen hebt tijdens je rookstoppoging.
Er zijn verschillende oefeningen die je helpen om te gaan met tegenslagen.