Op weg naar een rookbeleid op het werk

2. Breng de beginsituatie in kaart

Niet iedereen rookt en niet iedereen wil stoppen met roken. Hoeveel medewerkers roken er? Op welke plaatsen wordt er veel gerookt? Hoe staan de leidinggevenden tegenover roken? Wat zijn de geldende afspraken? Zijn er al ooit rookstopacties ondernomen?

Een situatieschets helpt je om gericht actie te ondernemen, en versterkt ook het draagvlak. 

Breng de beginsituatie van de medewerkers én de onderneming in kaart

Breng de wensen, behoeften en mogelijkheden van je medewerkers én je onderneming in kaart. Dat is belangrijk. Zo herkennen medewerkers zich en voelen ze zich betrokken bij het project.

Beginsituatie medewerkers 

Stel vragen aan je medewerkers en bekijk welke wensen en behoeften zij hebben. Is er nog geen draagvlak? Dan kan je daar stapsgewijs aan werken.

Maak elke medewerker die wil stoppen bewust van zijn eigen rookgedrag. Als onderneming kan je motivatietesten of nicotineafhankelijkheidstesten uitdelen of samenwerken met een tabakoloog die met een CO-meter het CO-gehalte in de uitgeademde lucht in kaart brengt.

Wil je weten hoeveel mensen roken? Vraag dan de anonieme cijfers op bij je externe dienst voor preventie.

Beginsituatie onderneming

Breng je huidige acties in kaart. Dat kan met de gezondheidsmatrix. Ook deze vragen kunnen als leidraad dienen:

Educatie: 

• Hangt er sensibiliserend materiaal op in je onderneming?
• Heb je al infosessies georganiseerd over de verschillende mogelijkheden om te stoppen met roken?
• Zijn de infosessies toegankelijk voor iedereen? Kunnen ook medewerkers uit een ploegenstelsel eraan deelnemen? 
• Deel je de tips om te stoppen met roken of de voordelen ervan met je medewerkers, of hang je ze op in je onderneming?
• Verscheen er al eens een interview met de CEO of een ex-roker op het intranet of in de bedrijfskrant? 
• Informeert en sensibiliseert je bedrijfsarts of verpleegkundige rokers over de gevaren van (mee)roken? 
• Heb je al eens een sensibiliserende actie georganiseerd tijdens de ‘Werelddag zonder tabak’ of tijdens een familiedag door bijvoorbeeld samen te werken met een tabakoloog die de CO in de uitgeademde lucht meet? 

Omgeving:

• Ontmoedigden signalisatie of maatregelen zoals geen asbakken roken voor je eigen medewerkers en externen? 
• Is je onderneming volledig rookvrij?  
• Is er een aanspreekpunt voor medewerkers die vragen hebben over het rookbeleid?
• Krijgen rokers na een stoppoging ondersteuning van bijvoorbeeld collega’s? 
• Hebben (ex-)rokers een groepje om elkaar te steunen in hun strijd tegen de sigaret?
• Zijn leidinggevenden/medewerkers zich bewust van hun voorbeeldfunctie om het rookbeleid mee vorm te geven? 

Regels en afspraken:

• Is er een rookreglement? 
• Is het voor je medewerkers duidelijk waar ze wel en niet mogen roken? 
• Zijn de afspraken voor alle medewerkers die op kantoor of extern werken voldoende duidelijk?
• Weten je medewerkers dat het rookverbod ook geldt in hun bedrijfswagen?
• Is er budget voorzien om een rookbeleid uit te werken? Kunnen je medewerkers bijvoorbeeld gratis deelnemen aan infosessies of een groepscursus rookstop, of een terugbetaling van hun rookstopmedicatie genieten? 

Zorg en begeleiding:

• Is er al een samenwerking met een tabakoloog?
• Is er een samenwerking met een andere onderneming of lokale overheid om een groepscursus rookstop aan te bieden?
• Is er een persoon of dienst binnen je onderneming die kan verwijzen naar het rookstopaanbod?

Info analyseren en verwerken

Heb je alle info verzameld? Dan kan je alle gegevens analyseren en verwerken. Die informatie kan je helpen bij de volgende stappen. 

4. Werk acties uit

Tijd voor actie! Een goed rookbeleid omvat een mix van verschillende acties. Welke acties je plant, kies je op basis van je beginsituatie en doelen.

 Laat je inspireren door onze voorbeeldacties:

• Educatie
• Omgevingsinterventies
• Afspraken en regels
• Zorg en begeleiding 

 Het belangrijkste is dat je tot een logisch en congruent geheel komt.

Hou er rekening mee dat niet iedereen interesse heeft om meteen te stoppen met roken. Ga dus ook op zoek naar laagdrempelige acties zoals een infosessie over mechanismen achter een rookverslaving en manieren om te stoppen met roken. Stimuleer medewerkers om deel te nemen door zo’n sessie tijdens de lunch of vlak na de werkuren te organiseren. 

Een wedstrijd of challenge organiseren werkt meestal ook. Spreek bijvoorbeeld met je medewerkers af dat als ze deelnemen aan een actie zoals ‘24 uur stoppen met roken’ of een vooropgesteld doel behalen, je onderneming dan een goed doel steunt of alle medewerkers beloont (met een gezond ontbijt bijvoorbeeld).

Een competitief element kan sommige medewerkers motiveren, maar andere net niet. Een beloning helpt om medewerkers te motiveren om de eerste stap te zetten. Maar overdrijf er niet mee. Uiteindelijk is het bedoeling dat medewerkers gemotiveerd zijn en willen stoppen met roken.

Heeft de werkgroep een voorstel uitgewerkt? Leg dat dan ter goedkeuring voor aan de betrokken instanties zoals de directie, het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk, de ondernemingsraad (als het arbeidsreglement aangepast wordt) en de syndicale delegatie.

Vraag de directie om openlijk steun te verlenen en de nodige financiële middelen te voorzien. Dat is een duidelijk signaal aan de medewerkers dat de directie achter het beleid staat.

6. Evalueer het rookbeleid en stuur bij

Volg je rookbeleid op en evalueer het op bepaalde tijdstippen. Zo weet de directie wat het rookbeleid heeft opgeleverd en zien je medewerkers het effect van een bepaalde actie. Evalueer niet alleen hoeveel mensen er gestopt zijn, maar ook de tevredenheid van de deelnemers, het proces en het totale rookbeleid. 

Maak een verslag en trek je conclusies. Stuur je rookbeleid bij als dat nodig is. Deel je resultaten met de werkgroep en het CPBW. En vergeet niet om de resultaten naar alle medewerkers te verspreiden via het intranet of in je personeelsblad.