Gezonde School in tijden van corona: focus op mentaal welbevinden

Facebook-live over mentaal welbevinden bij leerlingen, in tijden van corona

Op woensdag 27/5 organiseerde Gezond Leven o.l.v. Dr. Veerle Soyez (stafmedewerker Geestelijke Gezondheidsbevordering) een FB-Live over mentaal welbevinden bij leerlingen, in tijden van corona. (Her)bekijk deze FB-live in de Facebookgroep Gezonde School.

Tip 1: Wees niet te streng voor jezelf, en voor je leerlingen.

De huidige situatie gooit alles overhoop. Heel wat routines zijn weggevallen, ook op school. Routines en structuur bieden houvast en voorspelbaarheid, en dus ook veiligheid. Daarom zijn ze zo belangrijk. Dit is zeker zo voor kinderen.

Met de heropening van de scholen zal de neiging ontstaan om tot bussiness-as-usual over te gaan. Maar dat is geen optie. Door bijkomende veiligheidsmaatregelen en de gewijzigde noden van de kinderen. Hou structuur aan (vb. vaste lesmomenten, vaste klasmomenten …) en help kinderen en hun ouders om óók thuis structuur aan te brengen. Maar aanvaard dat het niet allemaal perfect loopt. Na al die tijd thuiszitten treedt ook demotivering op. Zie dit niet als afwijzing van je eigen inspanningen, maar als een typisch symptoom van de situatie.

Aan de slag:

• Klasse heeft een maandkalender die (ouders van) leerlingen kunnen afprinten en invullen of overtekenen. Als leerkracht kan je de maandkalender eerst digitaal invullen om je lessenrooster bekend te maken.
• Op klascement staan enkele tips voor dagschema’s en planningen, samen met voorbeelden van dag- en weekschema’s.
• Op verschillende websites en blogs (www.minime.nl, www.jufmaike.nl …) vind je voorbeelden van dagschema’s voor ouders om routines in te bouwen, en te behouden.
• Neem een kijkje op de site van jouw onderwijskoepel en volg hun nieuwsbrieven. Zij staan voor jou klaar met tal van ondersteuning, tips & tricks om deze coronatijden door te komen (Katholiek onderwijs Vlaanderen, GO!, POV, OVSG, OKO).
• Neem een kijkje op de site van de ouderkoepel (VCOV, GO!ouders, KOOGO). Zij staan met raad en daad klaar om ouders te ondersteunen in deze tijden.
• Bekijk de 2 getuigenissen van een moeder en kind in armoede. Zij getuigen over de situatie, de stress en het onderwijs. Het geeft een kijk op de situatie van vele leerlingen.

Deze lijst is zeker niet volledig, maar biedt hopelijk al wat inspiratie om aan de slag te gaan. Ken je nog een ander sterk materiaal? Laat het ons weten via info@gezondleven.be!

Check ook www.checkjezelf.be voor meer tips en tricks voor jezelf.

Tip 3: Maak ruimte voor emoties, maar blijf positief.

In tijden van corona laaien de emotie soms hoog op. Laat in de (online) klas dan ook ruimte voor emoties. Alle emoties zijn oké, want het is normaal dat kinderen en jongeren zich in deze periode slecht of angstig voelen. Laat het ook toe om dit te benoemen. Wees zelf niet bang om hierop door te vragen en samen met de leerlingen manieren te zoeken om daarmee om te gaan.

Leer hen om te aanvaarden dat er dingen zijn waarop ze geen grip hebben en leg de focus op wat wél nog kan en wat wél veranderd kan worden. Probeer als leerkracht niet overspoeld te worden door wat de leerlingen aanbrengen en probeer een ‘niet-veroordelende’ positie in te nemen. Probeer het klasgesprek altijd te eindigen met een positieve mindset. Bijvoorbeeld door een rondje ‘dankbaarheid’: waarvoor ben jij vandaag dankbaar? Of geef hen de opdracht om dit dagelijks op te schrijven en dit in een bokaaltje/potje te steken.

Vang je zorgwekkende signalen op van leerlingen? Probeer niet alles zelf op de lossen, maar geef dit door aan een interne of externe leerlingbegeleider (CLB). Geef je eigen emoties over zorgwekkende verhalen ook ruimte door met andere leerkrachten uit te wisselen over wat het met je doet (uiteraard met respect voor de privacy van leerlingen en hun gezin).

Aan de slag:

• Op de website www.noknok.be (knaltip: ik (k)en mezelf) vinden leerlingen (12-16 jaar) oefeningen die hen helpen om hun zelfvertrouwen op te bouwen of terug te krijgen en om positief in het leven te staan. Jongeren kunnen zelf een profiel aanmaken en de oefeningen doen. Je kan jongeren hier naar doorverwijzen.
• In de databank van Sensoa vind je heel wat prenten, leesboekjes en spellen over gevoelens voor het basisonderwijs.
• Jongeren durven bij negatieve emoties kiezen voor tijdelijke ‘oplossingen’ die het slechte gevoel slechts kort wegnemen. Denk bijvoorbeeld aan drank, drugs, gamen of gokken. Maar dat biedt geen oplossing op lange termijn. Leerlingen kunnen hierbij vragen hebben of zich zorgen maken over hun eigen gebruik. Je kan leerlingen doorverwijzen naar een van de 12 zelftests voor volwassenen en minderjarigen.
• Haal inspiratie uit het lessenpakket ‘Take Off’ van VVGG en Eetexpert als je met de jongeren wilt werken rond een positief zelfbeeld. In tijden van corona kan dit ook bruikbaar zijn.
• Haal inspiratie uit het lessenpakket ‘Goed in je vel' (12-16 jaar) van Eetexpert over zelfwaardering en je (zomer)lijf.
• Neem een kijkje naar de Uit De Marge communicatietips voor straffe uitspraken
• van jongeren. Ze zijn gemaakt voor jeugdwerkers, maar zeker ook geschikt voor in de klas.
• Ga aan de slag met het knablab coronaboekje voor kinderen van het lager onderwijs om gedachten en gevoelens bespreekbaar te maken.
• Bij kinderen tussen 6 en 10 jaar kun je emoties in de klas bespreekbaar maken met behulp van de knuffelkussens van Posi & Friends.
• De jongerenwebsite WATWAT lanceert, samen met illustratrice Chrostin, een lockdown-dagboek. Met o.a. vragen om gedachten van je af te schrijven.
• Pols naar hoe het met je leerlingen gaat aan de hand van de welbevinden-vragenlijst van Klasse of de ‘Hoe gaat het met je?’-vragenlijst van Zien in de Klas. Deze vragenlijsten zijn bruikbaar vanaf het 3de leerjaar. Betrek interne of externe lerarenbegeleiding bij zorgwekkende signalen.
• Gebruik de emotiekaarten van LOWAN ter ondersteuning van leerlingen uit gezinnen met een andere thuistaal.
• Lees in Klasse de tips van Leentje Vervoort, klinisch psycholoog aan UGent, over praten over angst en onzekerheid en wat je als leraar kan doen.
• Laat leerlingen (basis en secundair) ervaringen lezen, delen en nabespreken aan de hand van de ‘vijf vragen’-blog. De vragen gaan over geluk, onderwijs, lezen, leven en onvergetelijke momenten.
• Lees de tips en direct inzetbare werkvormen van Cutluurkuur om emoties bespreekbaar te maken, op een creatieve manier.
• De Weg Wijzer maakte het ‘Hallo, ik ben Corona!’-verhaal voor kinderen. Het verhaal is beschikbaar in zeer veel verschillende talen en kan gebruikt worden om gevoelens bij corona bespreekbaar te maken.

Deze lijst is zeker niet volledig, maar biedt hopelijk al wat inspiratie om aan de slag te gaan. Ken je nog een ander sterk materiaal? Laat het ons weten via info@gezondleven.be!

Check ook www.checkjezelf.be voor meer tips en tricks voor jezelf.

Deze lijst is zeker niet volledig, maar biedt hopelijk al wat inspiratie om aan de slag te gaan. Ken je nog een ander sterk materiaal? Laat het ons weten via info@gezondleven.be!

Check ook www.checkjezelf.be voor meer tips en tricks voor jezelf.

Tip 5: Zet je in voor anderen. En leerlingen voor elkaar.

Door weggevallen hobby’s, geen uitgaansmogelijkheden … komt er misschien voor jouw leerlingen heel wat tijd vrij. En waarom die vrijgekomen tijd niet gebruiken om anderen te helpen? Want, dat doet niet enkel goed voor de ander, maar ook voor jezelf: door je nuttig te maken en je in te zetten voor anderen, krijgt je mentaal welbevinden een boost. Dat kan gaan over kleine taakjes thuis, eens langsgaan bij de bomma voor een raambezoek, een kaartje schrijven naar vrienden, of mondmaskers maken voor een organisatie uit de buurt.

In de klas kan je datzelfde principe integreren door bijvoorbeeld te werken met een buddysysteem: een leerling die het iets moeilijker heeft met de leerstof kan dan samenwerken met zijn/haar buddy die de leerstof al wat meer onder de knie heeft. Dit kan uitstekend werken voor herhalingsoefeningen. Bijkomende vragen kunnen ze dan samen terugkoppelen naar de leraar.

Aan de slag:

• Op de website www.noknok.be (knaltip: reken op anderen) vinden leerlingen (12-16 jaar) oefeningen die hen kunnen helpen om hun eigen kenniskring in kaart te brengen, om na te denken over wat vriendschap voor hen betekent en een handleiding om hulp te vragen. Jongeren kunnen zelf een profiel aanmaken en de oefeningen doen. Je kan jongeren hier naar doorverwijzen.
• Haal inspiratie voor je lessen uit de lesmap van Warme William, over een luisterend oor zijn voor anderen.
• Neem een kijkje op www.vlaanderenhelpt.be voor allerlei vrijwilligersinitiatieven om je als klas bij aan te sluiten, of om inspiratie uit te putten voor een klas- of scholenactie.

Deze lijst is zeker niet volledig, maar biedt hopelijk al wat inspiratie om aan de slag te gaan. Ken je nog een ander sterk materiaal? Laat het ons weten via info@gezondleven.be!

Check ook www.checkjezelf.be voor meer tips en tricks voor jezelf.

Wanneer bovenstaande tips niet genoeg zijn.

Maak je je zorgen over een of meerdere leerlingen?Aarzel dan niet om hulp in te schakelen van de leerlingbegeleider of zorgleerkracht op jouw school of van de externe leerlingbegeleiding (CLB en CLBch@t). Zij verwijzen, indien nodig, verder door naar een psycholoog, huisarts … De verschillende CLB-koepels hebben ook heel wat informatie gebundeld over mentaal welbevinden / psychosociale zorg en corona. In het ‘wat zeg ik als?-gidsje vind je als leerkracht interessante communicatietips bij zeer concrete vragen. Je vindt het gidsje via de site van het Vrij CLB netwerk, maar ook in de e-module van de Permanente Ondersteuningscel CLB GO!, en op de website van Katholiek Onderwijs Vlaanderen.

Daarnaast kan je als school het hulpaanbod voor kinderen en jongeren bekend maken. Denk maar aan de luisterende oren van: het Awel, JAC, De Druglijn, Teleonthaal, 1712 (geweld), CAW, Teleblok, nupraatikerover.be (kindermishandeling), zelfmoord1813, Eetexpert (eetproblemen) … Specifiek voor jonge mantelzorgers - kinderen en jongeren die opgroeien met een familielid met bijzondere zorgnoden - is er het nagelnieuwe online platform Zo jong!. Veel scholieren kennen het aanbod niet, en kunnen er dus ook geen beroep op doen. En dat is natuurlijk heel jammer!