Tolueen
Tolueen wordt ter vervanging van het kankerverwekkende benzeen gebruikt. Tolueen is verhoogd op verkeersdrukke plaatsen. Roken in huis en het gebruik van verf of schoonmaakmiddelen kan het tolueengehalte in de woning verhogen. Tolueen is niet kankerverwekkend, maar kan bedwelmen. Langdurige blootstelling kan hersenschade veroorzaken
Wat is tolueen?
Tolueen of methylbenzeen is een vluchtige organische stof. Het wordt voornamelijk gemaakt uit aardolie. Tolueen verdampt zeer snel en is slecht oplosbaar in water. Je ruikt tolueen pas bij zeer hoge concentraties die reeds schadelijk kunnen zijn voor je gezondheid.
De industrie gebruikt tolueen het meest in brandstoffen. Het wordt ook gebruikt als oplosmiddel en als basisproduct voor de vervaardiging van andere stoffen. Tegenwoordig vervangt tolueen in vele toepassingen het kankerverwekkende benzeen.
Tolueen is één van de organische stoffen die in smog aanwezig is. Via metingen vinden wetenschappers eveneens relatief hoge gehaltes terug in de buitenlucht van steden. Luchtvervuiling door verkeer is dan ook een belangrijke bron van tolueen.
Hoe word je blootgesteld?
Meestal word je blootgesteld aan tolueen door inademing. De tolueendamp in huis is afkomstig van oplosmiddelen uit huishoudproducten of van sigarettenrook. Aangezien je tolueen slechts bij zeer hoge concentraties ruikt, kunnen giftige hoeveelheden aanwezig zijn zonder dat je het onmiddellijk merkt.
Tolueen is een bestanddeel van verschillende huishoudproducten zoals:
- (metaal-)verf
- antiroestmiddelen
- zilverpoets
- boenwas
- spuitlak
- inkt
- kunststof vloerbekleding
- nagellak
- lijm
Verhoogde concentraties tolueen komen vooral voor in stedelijke woningen, bij drukke verkeerswegen of naast industrieën die producten op basis van tolueen gebruiken (verfspuitcabines, benzinestations, drukkerijen, schoenmakers). De tolueenconcentraties zijn binnenshuis meestal hoger dan buitenshuis.
Gevolgen voor de gezondheid?
De giftigheid van tolueen lijkt sterk op die van benzeen, maar tolueen is in tegenstelling tot benzeen niet kankerverwekkend. Het bloed vervoert tolueen vooral naar het vetweefsel, nieren, lever en hersenen. Tolueen kan nog enkele dagen in het lichaam aanwezig blijven na blootstelling.
Bij korte blootstelling aan zeer hoge concentraties komen vooral effecten op de hersenen voor:
- bedwelming
- loomheid
- vertraagde reactietijd
- tinteling van de huid
Nog hogere concentraties veroorzaken opwinding en rusteloosheid. Deze effecten zijn niet blijvend.
Bij langdurige of regelmatige blootstelling veronderstellen wetenschappers dat tolueen blijvende schade aan verstandelijke en emotionele functies kan veroorzaken:
- verminderd geheugen
- prikkelbaarheid
- spraakproblemen
- tremor, vermoeidheid
- hoofdpijn
Tolueen kan ook schade aan het gehoor en veranderde kleurwaarneming veroorzaken. Tolueen is weinig schadelijk voor lever en nieren en is niet kankerverwekkend (IARC klasse 3). Tolueen kan gevaarlijk zijn voor een baby tijdens de zwangerschap.
Hoe blootstelling beperken?
Vermijd (producten op basis van) vluchtige oplosmiddelen. Probeer alternatieven te gebruiken die minder of geen oplosmiddelen bevatten.
Lees steeds de samenstelling voor je een (huishoud)product koopt of gebruikt.
Gebruik producten die tolueen bevatten liefst buitenshuis of in een goed geventileerde ruimte. Vermijd zeker het gebruik van (verf-)spuitbussen, hierbij komen veel schadelijke oplosmiddelen vrij.
Neem de nodige voorzorgsmaatregelen als je contact met vluchtige producten niet kan vermijden. Bewaar geen producten op basis van oplosmiddelen als verfrestjes, thinner, of schoonmaakmiddelen in leefruimtes. Sluit de verpakkingen steeds goed af.
Verlucht de ruimte grondig tijdens en na de werken.
Stop met roken en rook zeker niet binnenshuis.
Woon je langs een drukke weg, verlucht dan best niet langs de kant van de weg. Lukt dit niet, dan kan je best niet verluchten tijdens de spitsuren.
Meer weten?
Neem contact op met de medisch milieukundige van het Logo van je regio.
Referenties
- Wereldgezondheidsorganisatie (World Health Organization (WHO)). 2000. Air quality guidelines for Europe, 2nd edition, WHO Regional Publications, European Series, No. 91. www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0020/123068/AQG2ndEd_5_14Toluene.PDF
- Vlaamse Regering. 2004. Binnenmilieubesluit, Belgisch staatsblad 19/10/2004
- Tilborghs G. et al. 2009. Wonen & Gezondheid 4de ed. Brussel: Chris Vander Auwera
- Boerstra A. et al. 2007. Handboek Binnenmilieu. Rotterdam: Ministerie van volksgezondheid, Welzijn en Sport.
- Dusseldorp, A en van Bruggen M.. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). 2007. RIVM rapport 609021043/2007 Gezondheidskundige advieswaarden binnenmilieu, een update.
- Amerikaans Agentschap voor toxische stoffen en ziekteregistratie (Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR)). 2011. Toluene. http://www.atsdr.cdc.gov/substances/toxsubstance.asp?toxid=29
- Amerikaans Departement voor gezondheid en sociale zaken (U.S. Department of Health & Human Services (HHS)). 2013. Household products database, National Library of medicine.
- Vandecasteele C., et al. Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). 2007. Milieurapport Achtergronddocument Thema verspreiding van vluchtige organische stoffen. www.milieurapport.be/Upload/main/AG2007_2.1_def.pdf
- Steunpunt Milieu en Gezondheid. 2011. Humane Biomonitoring ‐ Overzicht van uitgevoerde metingen.
- Vlaams Instituut voor BioEcologisch Bouwen (VIBE). 2007. VIBE-fiches - Keuzefiche: Afwerkingsmaterialen /zachte vloerbekleding.
- Amerikaans centrum voor ziektepreventie (Center for disease Control (CDC)). 2012. Workplace safety and health topics – Toluene. www.cdc.gov/niosh/topics/toluene/