Wat is motiverende gespreksvoering?
Motiverende gespreksvoering is een richtinggevende en cliëntgerichte gespreksstijl. Het doel is om mensen van binnenuit te motiveren om hun gedrag te veranderen. Je kijkt daarbij eerst naar de twijfels die iemand nog heeft bij een gedragsverandering (bv. stoppen met roken, buiten roken …) en neemt die zoveel mogelijk weg. Daarna ga je de argumenten om wel te veranderen extra versterken.
Motivatie
Als mensen hun rookgedrag willen veranderen, is het essentieel dat ze gemotiveerd zijn. De mate van motivatie is een goede voorspeller voor het uiteindelijke resultaat. Via motiverende gespreksvoering kan je de interne motivatie om te stoppen met roken of om buiten te gaan roken versterken.
Motivatie bevat drie componenten:
- De bereidheid om te stoppen met roken of buiten te gaan roken (ik wil het): belang
- Het vermogen om daadwerkelijk te stoppen of buiten te gaan roken (ik kan het): vertrouwen
- Het juiste moment voor rookstop of om buiten gaan roken (ik ben er klaar voor): gereedheid
Eens er voldoende motivatie is om te stoppen met roken of buiten te gaan roken, kan je helpen door er een meer praktische invulling aan te geven. In de gespreksflow bij stap 4 en 5 vind je hierover meer informatie.
Het versterken van belang en vertrouwen vergt van jou een goede basishouding en basisgespreksvaardigheden.
Basishouding
De waarden en verlangens van de persoon staan voorop. Het is essentieel dat de roker zelf kiest voor rookstop of buiten roken en dat dit niet opgedrongen wordt.
Een empathische houding vormt de basis van motiverende gespreksvoering. Het is belangrijk om de perspectieven van de roker te begrijpen, zonder dat je die bekritiseert of erover oordeelt. Een persoonsgerichte, empathische stijl is essentieel voor het creëren van een veilige gesprekscontext als basis voor verandering.
Je hebt misschien de neiging om meteen een advies of oplossing te geven. Probeer deze ‘reparatiereflex’ te onderdrukken, want dit kan het omgekeerde effect hebben. Als je de noodzaak van rookstop oplegt, zal de roker geneigd zijn om dit te weerleggen.
Probeer de beweegredenen voor de gedragsverandering van de roker te begrijpen en verder te onderzoeken. Het is dus de roker die de argumenten voor verandering moet aanhalen. Je kan de roker wel positief bekrachtigen, zodat de hoop en het optimisme over rookstop of buiten roken versterkt worden.
Veranderen van rookgedrag is een proces van vallen en opstaan. Om de kans op een geslaagde poging te vergroten, is het essentieel dat de roker een actieve rol opneemt en zelf de verantwoordelijkheid draagt voor zijn keuzes. Je doet dus meer dan deskundig advies geven. Door het toepassen van motiverende gespreksvoering kan je de persoon ondersteunen en begeleiden in het veranderingsproces.
Er zijn drie belangrijke basisprincipes binnen motiverende gespreksvoering:
- Autonomie: de verantwoordelijkheid voor het gedrag blijft altijd bij de persoon zelf. Het is de roker die beslist of hij stopt met roken of buiten gaat roken en op welke manier hij dit doet. Toon dus respect voor de autonomie van de persoon.
- Ontlokken: intrinsieke motivatie van de roker om te stoppen met roken of buiten te gaan roken laten uitspreken door de roker.
- Samenwerking: door de samenwerking tussen jou en de roker, wordt er een sfeer gecreëerd die bijdraagt aan verandering.
Basisgesprekstechnieken
De basisgesprekstechnieken binnen motiverende gespreksvoering zijn:
- Open vragen stellen
- Reflecteren
- Bevestigen
- Samenvatten
Deze technieken zorgen ervoor dat je de
autonome motivatie bij de persoon verhoogt en je op een positieve manier kan communiceren met de roker.
Open vragen stellen
Door open vragen te stellen, voorkom je dat er wordt geantwoord met ja of neen. Een open vraag nodigt de roker uit om zijn verhaal te doen. Bovendien vermijd je zo een passieve houding bij de cliënt en het idee dat jij als hulpverlener voornamelijk het gesprek voert. Open vragen verkleinen de kans op korte antwoorden. Door open vragen te stellen, lok je verandertaal uit.
- “Wat is voor jou belangrijk in het leven?”
- “Waarmee kan ik je helpen?”
- “Wat kan ik voor je doen?”
- “Wat brengt je naar hier?”
Reflecteren
Door over uitspraken van de roker te reflecteren, ga je net iets verder dan wat de persoon eigenlijk heeft gezegd. Je geeft terug wat je hoorde en probeert zo te raden wat iemand bedoeld heeft of wat de achterliggende beleving was. Een reflectie is een statement, en geen vraag. Dit stimuleert opnieuw een uitspraak of reactie van de roker. Zo help je de persoon vooruit en lok je verandertaal uit.
- “En dat had je dus liever anders gezien.”
- “Roken is een moeilijk punt voor je.”
Bevestigen
Je kan de persoon bevestigen door bijvoorbeeld je waardering te tonen of complimenten te geven.
- “Dat is een goed voorstel.”
- “Je lijkt me een echte volhouder. Je hebt al een aantal keer geprobeerd om te stoppen met roken. Het is goed dat je dit graag met wat extra hulp nog een kans wil geven.”
Samenvatten
Door een samenvatting te geven, kan je bepaalde elementen uit het gesprek aan elkaar koppelen en versterken. Je helpt de cliënt door wat hij/zij zei te ordenen.
- “Als ik je zo hoor, heb je een aantal eigenschappen die je goed op weg kunnen helpen naar een geslaagde rookstop. Maar anderzijds ben je wat bezorgd over de invloed die stoppen met roken zal hebben op je sociale leven.”
Papegaaien
Door een woord of een paar woorden van de roker letterlijk te herhalen, nodig je hem uit om er iets meer over te vertellen.
- Roker: “Ik heb het vooral moeilijk met stresssituaties.”
- Jij: “Stresssituaties …”
Parafraseren
Door kort te beschrijven wat de roker juist heeft gezegd, in iets andere woorden, geef je aan dat je interesse hebt voor wat hij of zij zegt. Zo kan je ook nagaan of je alles goed hebt begrepen.
- Roker: “Ik wil wel graag stoppen met roken, want ik heb een aantal jaar terug een hartinfarct gehad, maar ik denk niet dat het me lukt.”
- Jij: “Je overweegt om te stoppen voor je gezondheid, maar je weet niet meteen hoe je eraan kan beginnen.”
Positief herstructureren
Wanneer de roker eigenschappen van zichzelf als negatief aanbrengt, kan je deze positief herkaderen. Dat is vooral nuttig als de persoon veel negatieve uitspraken doet over zijn of haargedrag.
- Roker: “Ik heb wel al 20 keer geprobeerd om te stoppen. En het lukt me nooit!”
- Jij: “Het lijkt mij dat je een echte doorzetter bent.”
Denk eraan dat er niet één juiste manier bestaat om het gesprek aan te pakken. Voel je vrij om met de verschillende gesprekstechnieken aan de slag te gaan en uit te proberen wat voor jou werkt.