Geluidshinder en de publieke ruimte
Geluidshinder is een minder zichtbaar, maar daarom niet een minder groot probleem. Geluid zorgt voor negatieve fysieke en mentale gezondheidseffecten. Verkeer is een van de voornaamste bronnen van omgevingslawaai. De inrichting van de publieke ruimte heeft een grote invloed op onze mobiliteit én op geluidshinder.
Een goed geluidsklimaat, een onderdeel van een gezond leven
Geluidshinder is een subjectieve term: niet iedereen ervaart dezelfde omgevingsgeluiden als even hinderlijk. Toch kan iedereen, afhankelijk van de hoeveelheid geluidshinder, er gezondheidsproblemen door krijgen.
- Geluid veroorzaakt een hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten.
- Omgevingslawaai heeft een negatief effect op gesprekken tussen mensen en bemoeilijkt op die manier sociale relaties.
- Storend geluid leidt tot een verlies van aandacht en dus tot minder concentratie op het werk of in de klas.
- Geluidsoverlast kan de oorzaak zijn van een verstoorde slaap. Slaapverstoring leidt dan weer tot onvoldoende lichamelijk en mentaal herstel, waardoor je sneller ziek wordt, je je moeilijker kunt concentreren en meer vatbaar bent voor een depressie.
Geluidshinder door verkeer is een niet te onderschatten probleem. Ongeveer 1 op 4 Vlamingen wordt er soms tot regelmatig wakker van. Geluidshinder komt na roken, overgewicht en obesitas, en fijn stof op de vierde plaats als risicofactor voor ziektelast door milieu-invloeden in Vlaanderen. De kosten verbonden aan geluidshinder zijn 1,6 miljard euro per jaar.
Ruimtelijk beleid en geluid
Verschillende bronnen kunnen geluidshinder uit de omgeving veroorzaken. Verkeer is een van de voornaamste bronnen van omgevingslawaai, met gemotoriseerd wegverkeer als grootste oorzaak. Voor personen die dicht bij luchthavens of spoorlijnen wonen, kan het geluid van deze transportmiddelen de omgeving overheersen.
Breng de geluidshinder van jouw buurt(en) in kaart
Wil je de geluidshinder van jouw buurt(en) in kaart brengen? Kijk dan eens op de website van Departement Omgeving. Kun je niet wachten om meer te weten? Neus dan rond op de pagina’s voor geluidsactieplannen (met vooral onderzoek naar blootstellingsmaatregelen zoals geluidsschermen, wegdekkeuze, stille banden voor gemotoriseerd vervoer, prijsberekeningen ...), kaarten rond geluidsoverlast voor verschillende gebieden en data en rapporten van verschillende meetstations
De nieuwe benadering 'soundscape' focust niet op het aantal decibellen, maar op hoe mensen geluid beleven.
In België zijn er helaas nog weinig voorbeelden van waar de ‘soundscape’ is vertaald naar de ruimtelijke inrichting. Wie wat zoekt op het internet vindt wel een aantal mooie voorbeelden.
Andere mooie voorbeelden van projecten en studies die maatregelen rond geluid en stilte voorstellen zijn:
Aan de slag
Zet in op een gezonde mobiliteit
Het Vlaams Instituut Gezond Leven pleit in eerste instantie voor bronmaatregelen die de oorzaak van verkeersgeluid direct aanpakken. Dat betekent maatregelen die het autoverkeer verminderen. Minder geluidshinder realiseer je dus door in te zetten op een beter mobiliteitssysteem.
Daarnaast kunnen maatregelen die het effect van geluidsoverlast milderen ingezet worden, zoals meer natuur, geluidsschermen of ‘fluisterasfalt’.
Creëer een natuurrijke omgeving
Natuur kan op verschillende manieren bijdragen tot een geluidsvriendelijke omgeving.
- Natuurgebieden binnen en buiten de stad kunnen een oase van stilte zijn.
- Een natuurlijke omgeving kan actieve verplaatsing stimuleren. Actieve mobiliteit promoten om geluidsoverlast tegen te gaan hangt samen met de belevingswaarde van de publieke ruimte.
- ‘Groen’ kan ook de perceptie van aanwezige geluidshinder verminderen. Een groene haag en andere natuur (zoals vogels) rond een schooldomein kunnen het verkeerslawaai van de drukke weg in de buurt filteren. Dit is echter een milderende maatregel die de oorzaak van het probleem niet aanpakt.
Zet in op kwaliteitsvolle verdichting en open ruimten
Als je geluidsoverlast wilt beperken door in te zetten op andere verplaatsingswijzen, moet je ook de bebouwde omgeving en de open ruimte herbekijken. Je streeft een kwaliteitsvolle versterking van de kern en/of een slimme wijze om te verdichten na, en wilt de open ruimte bewaren, herstellen en toegankelijk maken voor actieve verplaatsingen (functioneel en in de vrije tijd) en momenten van rust (stiltegebieden). Rust is trouwens van groot belang voor de (mentale) gezondheid. Een stiltegebied, liefst gekoppeld aan een natuurlijke omgeving, kan voor een rustige ruimte zorgen.