Zet in op een gezond mobiliteitssysteem
Binnen onze publieke ruimte is de auto een belangrijke factor. Het aantal uren file op de Belgische wegen blijft toenemen. In 2017 kenden we 2741 uren file van meer dan 100 kilometer. Ook Vlamingen houden van Koning Auto. Wij doen 70 procent van onze verplaatsingen met de wagen. Een stijging van 5 procent in vergelijking met 2008. Zelfs voor ruim de helft van onze verplaatsingen van minder dan 3 kilometer springen we in onze auto.
Een gezond mobiliteitssysteem stelt de actieve mens centraal. Dat bereik je door in te zetten op het STOP-principe. Dat betekent dat je bij de planning en inrichting van de publieke ruimte eerst aandacht hebt voor stappers, dan voor trappers en het openbaar vervoer, en pas daarna voor de personenwagens. In de praktijk zien we dat te weinig gebeuren.
Samen met de Wereldgezondheidsorganisatie pleiten wij voor een versnelde ‘modal shift’ waarbij de auto als voornaamste vervoermiddel van de troon gestoten wordt door meer actieve verplaatsingen en kwaliteitsvol openbaar vervoer. Je richt je prioritaire maatregelen het best op specifieke segmenten van de vervoersmarkt zoals het woon-werkverkeer, het onderwijs en de vrije tijd.
Omgevingsmaatregelen
Maatregelen die de behoefte aan verplaatsingen met de auto voorkomen
Zet in op kwaliteitsvolle verdichting door een hogere woondichtheid, een betere functiemix en een hogere stratenconnectiviteit in buurten met een hoge walkabilityscore.
Maatregelen die het autogebruik tegengaan en actieve verplaatsingen stimuleren, maatregelen dus die een inrichting realiseren die niet gericht is op autogebruik
- Richt de publieke ruimte in volgens het STOP principe, waarbij de prioriteit uitgaat naar de Stappers en Trappers, vervolgens naar het Openbaar vervoer en dan pas naar Personenwagens gaat.
- Stimuleer actieve verplaatsingen voor voetgangers:
- realiseer woonerven, schoolstraten en zones 30
- voorzie een aangename omgeving, goede voetpaden en veilige oversteekplaatsen
- zet in op een fijnmazig voetgangersnetwerk, bewegwijzering in aantal minuten te voet en stapspots
- zet in op schoolstraten, leefstraten, toekomststaten, droomstraten, speelstraten ...
- duid doorlopende straten aan voor voetgangers en fietsers
- Stimuleer actieve verplaatsingen voor fietsers:
- realiseer een zone 30 en schoolstraten
- zet in op een netwerk van fietsstraten en voorzie kwaliteitsvolle fietspaden en veilige oversteekplaatsen
- zet in op fietsstallingen en fietsdeelsystemen
- stimuleer e-commerce via de fiets
- zet in op groene functionele belevingstrajecten
- Stimuleer actieve verplaatsingen via het openbaar vervoer:
- investeer in aangename bushaltes
- realiseer een goede aansluiting tussen verschillende vervoersmodi, dus een betere afstemming tussen het aanbod van de NMBS, De Lijn, en andere mobiliteitsaanbieders
- zorg voor alternatieve financiering van het aanbod
- Ontmoedig het autogebruik:
- zet in op een sturend parkeerbeleid: tarifering en randparkings in plaats van parkings in de kern of in de wijken
- plaats parkings verder van de bestemming: bijvoorbeeld niet parkeren aan de schoolpoort, maar in een parkeerzone verderop
- implementeer circulatieplannen die doorgaand verkeer op bepaalde plekken weren of verminderen zodat mensen getriggerd worden om een ander vervoersmiddel te kiezen
Maatregelen die de mens opnieuw centraal stellen
- realiseer speel- en verbindingsweefsel
- organiseer leef- en speelstraten
- werk voetgangerscirkels en knelpuntwandelingen uit
- pas de Checklist Toegankelijke Publieke Ruimte toe
- heb aandacht voor de mobiliteit van ouderen en mindervalide
Maatregelen die de blootstelling beperken (alleen indien nodig)
- implementeer lage-emissiezones en stimuleer elektrische wagens
- plaats geluidsschermen
- kies voor een blinde gevel langs een drukke weg
- denk na over aanzuigmonden van ventilatiesystemen
- onderbreek een street canyon
- plant kwetsbare functies zoals scholen en kinderdagverblijven slim in
Sensibilisatie
Vul deze omgevingsmaatregelen aan met lokale sensibilisatiecampagnes die inspelen op specifieke determinanten van gedragsverandering. Omdat die determinanten anders zijn voor verplaatsingen in het kader van woon-werkverkeer, schoolverkeer of functionele of recreatieve verplaatsingen in de vrije tijd, zijn er specifieke campagnes nodig.
Regelgeving
Vlaamse regelgeving kan dit beleid ondersteunen door:
- (1) het fiscale voordeel voor bedrijfswagens te beëindigen en meer fiscale voordelen te bieden voor gezonde alternatieven van woon-werkverkeer;
- (2) een slimme kilometerheffing uit te werken met criteria op basis van gezondheids- en milieu-impact, en meer fiscale voordelen te geven voor gezonde alternatieven van verplaatsingen, ook in de vrije tijd. Een ‘sociale’ correctie blijft nodig voor mensen in kwetsbare situaties.
Inspirerende voorbeelden
Circulatieplannen, verbindingsweefsel of voetgangerscirkels
- Bonheiden rolt de rode loper uit voor de fietser. Lees hoe in hun fietsbeleidsplan
- De gemeenten Wervik, Olen en Malle hebben ervaring met voetgangerscirkels binnen het concept ‘woon-zorgzone’. Dat is een gebied waarin wonen en zorg zo goed mogelijk op elkaar afgestemd zijn.
- Stad Gent zette in op een verbindingsweefsel
- Laat je inspireren door het circulatieplan van Leuven, Gent, Halle en Sint-Niklaas.
Goede praktijk: Beveren aan de IJzer
Het 'Dorpspunt' is het platform voor heel wat nieuwe initiatieven dat wordt uitgebaat door personen met een verstandelijke handicap, met dagondersteuning van De Lovie. Het doel? De mobiliteit vergemakkelijken, een korte keten tussen producent en consument realiseren en concrete diensten zoals het afhalen van pakjes opzetten.
Goede praktijk: DORV
Het DORV-centrum centraliseert een aantal basisproducten en -diensten zoals verse voeding, kruidenierswaren, drank, een postpunt, een afhaalpunt voor gemeentelijke documenten, een strijkdienst ... Zo hoeven inwoners minder snel de auto te nemen om te voorzien in hun basisbehoeften. Het DORV-centrum is ook een sociale ontmoetingsplaats met een aangename ruimte voor een babbel en allerhande kleinschalige socioculturele activiteiten zoals thema-avonden, filmavonden, workshops, vergaderingen ...
Duurzame stadsdistributie
Ontdek hoe Gent en Mechelen inzetten op duurzame stadsdistributie door alternatieve transportsystemen (intelligente en milieuvriendelijke transportsystemen voor goederenlevering in de stad) te promoten en zo de transportbewegingen te verminderen, te optimaliseren en groener te maken.
Duurzame mobiliteit
Ga onder begeleiding met je buurt op zoek naar alternatieven voor lokale mobiliteit en test een tijdelijke opstelling uit.
Gratis Blue-bikes
Deinze biedt inwoners van de gemeente gratis een Blue-bike aan.
Een kindlint in Oostende
Kinderen in Oostende kunnen zich via een kindlint veilig en zelfstandig verplaatsen en vinden onderweg speelprikkels.
Veilige schoolstraten
Er zijn veel scholen die een schoolstraat installeerden om de luchtkwaliteit en de veiligheid in de buurt van de school te verbeteren.
Doorsteekjes voor fietsers en voetgangers
Doorsteekjes zorgen ervoor dat fietsers en voetgangers sneller hun bestemming bereiken, waardoor de actieve verplaatsing de gemakkelijke keuze wordt.
Autovrije ecowijk
De Ecowijk Gantoise is bijna volledig autovrij. Het aantal parkeerplaatsen is er beperkt waardoor het gebruik van alternatieve vervoersmiddelen gestimuleerd wordt.
Ondersteuning nodig?
Trage Wegen vzw en Mobiel 21 brachten een publicatie uit over slimme mobiliteitsschakels vol inspirerende voorbeelden om de doorsteekbaarheid van steden en gemeenten voor actieve weggebruikers te vergroten.
Het Logo of je gemeente kan je begeleiden bij de realisatie van schoolstraten.
De Quick Scan Fietsbeleid van Fietsberaad is een zelfanalysetool voor steden en gemeenten om hen op een laagdrempelige manier inzicht te geven in hun fietsbeleid.