Bewegen bij en na kanker: waarom, hoeveel en hoe?
Het woord ‘kanker’ dekt de lading van wel honderden verschillende ziektes. We spreken van kanker als de cellen in je lichaam of een bepaald lichaamsdeel zich ongeremd beginnen te delen en onbeheerst groeien. Er zijn vandaag heel veel soorten kankers bekend en de symptomen en mogelijke behandelingen verschillen naargelang het type kanker en het stadium waarin de ziekte zich bevindt.
Waarom bewegen bij kanker?
Wie regelmatig beweegt loopt minder risico op het ontwikkelen van verschillende types kanker bv. borst-, darm- en endometriumkanker.
Lichaamsbeweging heeft een onmiddellijk effect bij kanker: het vermindert de vermoeidheid die zo eigen is aan de ziekte en verkleint de angsten die kankerpatiënten doorgaans voelen.
Er is bewijs dat regelmatig bewegen bij kanker de overlevingskansen, kankergerelateerde vermoeidheid, spierkracht en aerobe fitheid (de ‘conditie’) verbetert. Mensen die kanker hebben gehad en regelmatig bewegen, kunnen hun levenskwaliteit verbeteren en lopen een kleiner risico op vroegtijdige sterfte, herval van dezelfde kanker en op het ontwikkelen van een nieuwe vorm van kanker. Regelmatig bewegen kan daarnaast de bijwerkingen die patiënten ondervinden van de behandeling, zoals vermoeidheid, misselijkheid en gewrichtspijn, verminderen. Meer en langer bewegen blijkt een bijkomend effect te hebben.
Beweging wordt daarom aanbevolen zowel tijdens als na de behandeling. Ook bij chronische kanker of in palliatieve fase is lichaamsbeweging aangewezen.
Regelmatige lichaamsbeweging wordt aangeraden bij kanker omdat er bewijs is dat het:
- de overlevingskansen verhoogt;
- de vermoeidheid, die zo typisch is aan kanker, vermindert;
- de angsten vermindert;
- de levenskwaliteit verbetert;
- de aerobe fitheid en spierkracht vergroot.
Om bovenstaande effecten te bekomen, wordt het volgende aanbevolen:
| Aerobe lichaamsbeweging° | Spierversterkende activiteiten | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Intensiteit | Duur | Frequentie | Aantal* | Herhalingen** | Sets*** | Sessies |
Matig°°
|
Ten minste 150 min/week | 3-7 keer/week | 8-10 | 8-12 |
1-3 | 2-3 sessies/week |
| OF | ||||||
Hoog°°°
|
Ten minste 75 min/week | 3-5 per week | ||||
| Of een equivalente combinatie van matige en hoge intensiteit°°°° | ||||||
°= Matig of hoog intensieve beweging waarbij je sneller gaat ademen en je hart sneller slaat.°° Hartslag en ademhaling gaan sneller bv. rustig wandelen of fietsen ... °°° Hartslag en ademhaling zijn veel sneller en je zweet bv. stevig doorwandelen of joggen, bergop fietsen, in de tuin werken ... °°°° Bv. gedurende minstens 90 min/week (30 min 3 dagen/week, waarbij 1/3 aan matige intensiteit en 2/3 aan hoge intensiteit).*bv. kniebuigingen, push-ups ... ** aantal keer je de oefeningen doet, bv. 10 kniebuigingen ... *** bv. 2 à 3 keer 10 push-ups...
Deze hoeveelheid beweging voldoet aan de algemene beweegaanbevelingen. Méér bewegen is dus niet nodig, maar het geeft wel gezondheidsvoordelen.
Welk soort beweging doe je best bij kanker?
Er bestaat niet één enkele aanbeveling voor beweging die opgaat voor alle kankerpatiënten. Iedereen is anders. Iedereen heeft andere klachten, noden en grenzen. En iedereen start ook op een ander niveau. Het is dus niet de bedoeling dat de aanbevolen beweging in een keer wordt nagestreefd. Verantwoord opbouwen en stap voor stap vooruitgaan is de boodschap: elke stap telt!
7 beweegtips voor wie lijdt aan kanker
- Het is aanbevolen om je eerst te laten behandelen door een kinesitherapeut, omdat de lichaamsbeweging echt op maat moet gebeuren en in het begin begeleiding vraagt. Na de kinesitherapie blijf je best zelfstandig in beweging. Voor extra begeleiding kan je eventueel een beroep doen op een Bewegen Op Verwijzing-coach. Zo’n coach werkt samen met jou een persoonlijk beweegplan uit en zoekt daarbij naar makkelijke manieren om meer te bewegen in het dagelijkse leven. De coach motiveert jou om vol te houden en om de beweegdoelen te halen.
- Voor een optimaal effect op je conditie, integreer je best bewegingen van hoge intensiteit in je wekelijkse beweging (als je gezondheid dat toelaat). Matig en hoog intensief bewegen combineren kan ook.
- Krijg je chemotherapie via een infuus? Doe dan geen hoog intensieve bewegingen binnen de 24 uur na zo’n infuus.
- Bij een hoog risico op infecties moet de lichaamsbeweging aan hoge intensiteit uitgesteld worden tot het risico op infecties verminderd is. Een aanhoudende infectie is een absolute contra-indicatie voor lichaamsbeweging. Dan mag je dus niet bewegen.
- Als je ernstige nevenwerkingen hebt van de lopende kankerbehandeling, of als er osteoporose vastgesteld is en wanneer het herstel na de behandeling heel slecht is, moeten het type en de dosis van de lichaamsbeweging aangepast worden aan de huidige situatie.
- Lichaamsbeweging vóór een tumoroperatie wordt meer en meer onderzocht omdat dit de patiënt op fysiek vlak kan helpen en de hersteltijd na de operatie kan verbeteren.
- Ga eerst langs bij je huisarts als je …
- een hart- en vaatziekte hebt of er symptomen van vertoont. Je moet daar eerst voor behandeld worden vóor je kan starten met een bewegingsprogramma;
- een verhoogd risico hebt op een hart- en vaatziekte door diabetes, chronische nierziekte en/of chronische ontstekingsziekten;
- een aanzienlijk verhoogde bloeddruk of cholesterol hebt en/of er meerdere cardiovasculaire risicofactoren zijn;
- beweegt aan hoge intensiteit zonder het intensiteitsniveau stap voor stap aan te passen tijdens een sessie of tussen sessies.