Hoe lang zit de Vlaming dagelijks stil?

Volwassenen (18 t.e.m. 64 jaar)

Vlaamse volwassenen zitten, volgens een studie in 2012 met objectieve meetinstrumenten (Spittaels et al., 2012), dagelijks gemiddeld 8,3 uur. Dat is 57% van hun dag, slaapuren niet meegerekend.

Kijken we naar de man-vrouwverhouding, dan blijkt uit diezelfde studie dat mannen 8,7 uur per dag zitten (59%). Vrouwen doen het iets beter, met 8,1 uur per dag (51%).

Meer recente cijfers op basis van objectieve metingen zijn op dit moment niet beschikbaar. Ontdek hieronder de cijfers van de Gezondheidsenquête, de Preventiebarometer en de Belgische nationale Voedselconsumptiepeiling, die het zitgedrag in kaart brengen aan de hand van een bevraging.

Volgens de Gezondheidsenquête van 2018 zitten Vlamingen van 15 jaar en ouder 5,8 uur per dag. Mannen melden hierbij significant meer uren dan vrouwen: resp. 5,9 en 5,5 uur zitten per dag. Maar liefst 44% van de Vlamingen geeft aan dat hun werk vooral uit zittende en staande activiteiten bestaat.

Uit de Preventiebarometer van 2022 blijkt dat de Vlaamse bevolking 6,1 uur per dag zit. De volgende groepen brengen gemiddeld genomen meer tijd zittend door: mannen, 18-34-jarigen, hoogopgeleiden, personen die gemakkelijk rondkomen met hun gezinsinkomen, personen die de beweegaanbeveling niet halen en zij die hun fysieke omgeving als negatiever beoordelen om te bewegen.

De Belgische nationale Voedselconsumptiepeiling (verder afgekort als VCP) heeft in 2014-2015 en in 2022-2023 een steekproef van Vlamingen bevraagd over hun zitgedrag. Hieruit blijkt dat dit vrijwel onveranderd is gebleven: van gemiddeld 6 uur en 48 minuten per dag zitten in 2014-2015 naar 6 uur en 43 minuten.

Wanneer zitten we het meest?

Als we werken. Zo brengen Vlaamse bedienden en kaderleden maar liefst 70% van hun werktijd door op hun bureaustoel (De Bourdeaudhuij et al., 2013). Dat is 5,5 uur per dag, die ze maar 4 keer onderbreken om de benen te strekken. Uit de VCP (2022-2023) blijkt ook dat we het meeste zitten op werkdagen. Op weekdagen zitten Vlamingen gemiddeld 7 uur en 7 minuten (zowel in 2014-2015 als in 2022-2023). Op weekenddagen lijkt er een daling te zijn, maar die is niet significant: van 5 uur en 58 minuten in 2014-2015 naar 5 uur en 42 minuten in 2022-2023.

Volgens de cijfers van de Gezondheidsenquête van 2018 zit de Vlaming ook veel in zijn vrije tijd. Zowat 1 op de 4 volwassenen brengt ook die tijd het liefst zittend door. En dan bij voorkeur achter een scherm, want daar gaan de meeste zituren naartoe. Smartphone, tablet, laptop of tv: de Vlaming nestelt er zich graag voor in de zetel.

Ook uit de VCP (2022-2023) blijkt dat Belgen veel schermen gebruiken in hun vrije tijd: op weekenddagen rapporteert 41% van de volwassenen meer dan 4 uur schermtijd per dag, terwijl dit op weekdagen 33% is.

Ouderen (65-plussers)

Vlaamse ouderen zitten, volgens een studie met zitmetertjes (Van Cauwenberg et al., 2015), meer dan 9,5 uur per dag stil. Dit weten we uit deze studie ook over het zitgedrag van ouderen:

• mannen zitten 32 minuten meer per dag dan vrouwen;
• Vlaamse ouderen zitten het meest ’s avonds en het minst ’s ochtends;
• 75-plussers zitten ’s avonds evenveel als 65-plussers, maar 75-plussers zitten overdag wel meer stil: in totaal zitten ze 35 minuten per dag meer dan 65-plussers;
• Vlaamse ouderen kijken elke dag ruim 4 uur tv.

Ook de Gezondheidsenquête van 2018 onderzocht het zitgedrag van ouderen. Volgens deze studie spenderen 65- tot 75-jarigen gemiddeld bijna 5,5 uur per dag aan zitten of rusten. Bij 75-plussers loopt dit op tot gemiddeld 6,5 uur per dag.

De VCP (2022-2023) ging aan de hand van de schermtijd na hoeveel ouderen stilzitten. En dat is heel wat! Bijna de helft van hen rapporteert 4 uur of meer schermtijd per dag. En zowel op weekdagen als in het weekend zitten meer mannen 4 uur per dag of langer achter een scherm (55% op weekdagen, 57% in het weekend) dan vrouwen (42% op weekdagen, 39% in het weekend).

Kleuters, kinderen en jongeren (6 t.e.m. 17 jaar)

De Health Behaviour Change Studie focust op Vlaamse kinderen en jongeren. Uit dit onderzoek blijkt dat leeftijd en geslacht een bepalende rol spelen. Enkele cijfers uit 2022:

• 5% van de 11- tot 18-jarige jongeren rapporteert niet meer dan 2 uur schermtijd per dag (dit is de gezondheidsaanbeveling), zoals televisie, video’s, dvd’s en andere ontspanning op een scherm. Dit aandeel is gelijk bij jongens (4,9%) en meisjes (5%).
• Neem je de periode van 2014 tot 2022 onder de loep? Dan zie je geen goede evolutie. In 2014 behaalde nog 10,5% van de jongens de aanbeveling, bij de meisjes was dit 11,6%. In 2018 was de prevalentie voor jongens en meisjes afzonderlijk nog respectievelijk 6,6% en 9,1%.
• 11- tot 12-jarigen zijn duidelijk minder met schermpjes bezig dan de oudere adolescenten: 11,9% van de 11- tot 12-jarigen haalt de aanbeveling. Bij de 17- tot 18-jarige jongeren is dit slechts 2%.

Op een weekdag trekken jongeren gemiddeld ongeveer 45 minuten uit voor huiswerk, 40 voor gemotoriseerd transport en 30 voor vrijetijdsbestedingen waarbij ze zitten. Tijdens de maaltijden, persoonlijke verzorging en huishoudelijke taken zitten ze nog eens 45 minuten (Gezond Leven, 2015).

Uit de VCP (2022-2023) bleek dat 10-17-jarige Vlaamse jongeren in totaal gemiddeld 7 uur en 55 minuten per dag zitten. Bij kinderen en jongeren werd dit gemeten met beweegmeters (accelerometers). Dit is een daling sinds de meting in 2014-2015.

Volgens diezelfde studie zitten 3- tot 9-jarige Vlaamse kleuters en kinderen per dag gemiddeld 5 uur en 5 minuten. Dit is een significante verbetering ten opzichte van 2014-2015 (6 uur en 21 minuten per dag). Op weekdagen zitten 3- tot 9-jarigen duidelijk meer dan in het weekend (gemiddeld 5 uur en 11 minuten op een weekdag versus 4 uur en 53 minuten op een weekenddag).

Kleuters (3 t.e.m. 5 jaar)

Kleuters mogen maximaal 1 uur per dag voor een scherm doorbrengen. Volgens de VCP (2022-2023) gaat 48% van de Vlaamse kleuters daar elke weekdag over. En tijdens het weekend is het hek helemaal van de dam. Op zaterdag en zondag zit liefst 78% van de kleuters meer dan een uur per dag voor het scherm. Deze cijfers mogen wel niet zomaar worden veralgemeend vermits het hier maar om een bevraging bij een kleine 70 kleuters gaat.