Het FODMAP-dieet: hulp bij prikkelbaredarmsyndroom

Wat is het FODMAP-dieet?

Het FODMAP-dieet kan mensen met het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) helpen om hun persoonlijke FODMAP-triggers te vinden. FODMAP staat voor Fermenteerbare Oligosachariden (fructanen en galacto-oligoschariden), Disachariden (lactose), Monosachariden (fructose) And Polyolen (sorbitol, mannitol, maltitiol, xylitol en isomalt). Eenvoudiger gezegd zijn het bepaalde koolhydraten en vezels die we dagelijks eten. Over het algemeen geven producten die een of meerdere FODMAPs bevatten geen problemen of klachten, maar mensen met het prikkelbaredarmsyndroom hebben die wel. Benieuwd welke voedingsmiddelen FODMAPs bevatten? Dat zie je in de tabel hieronder.

Het FODMAP-dieet gebeurt in fasen. Wie het FODMAP-dieet wil of moet volgen, moet dat doen onder begeleiding van een erkend diëtist. Die zal je helpen doorheen de 3 fasen waaruit het dieet bestaat:

1. Eliminatiefase: alle FODMAP-rijke voedingsmiddelen worden geschrapt gedurende 4 tot 8 weken.
2. Herintroductiefase: de FODMAP-rijke voedingsmiddelen worden geleidelijk aan en per groep geïntroduceerd en de persoonlijke triggers en tolerantiegrenzen worden onderzocht. Deze fase duurt minimaal 8 tot 12 weken.
3. Stabilisatiefase: De persoonlijke FODMAP-triggers worden geëlimineerd, rekening houdend met de eigen tolerantieniveaus.

Wanneer kiezen voor een FODMAP-dieet?

Het FODMAP-dieet wordt voorgeschreven voor mensen die gediagnosticeerd worden met het prikkelbaredarmsyndroom. Ook de termen ‘spastisch colon’, ‘spastische darm’ en ‘irritable bowel syndrome’ worden gebruikt. Het komt bij 15 tot 20% van de bevolking voor, maar slechts een derde van de mensen met aan het prikkelbaredarmsyndroom gerelateerde klachten zoekt medische hulp (2016). De meest voorkomende symptomen zijn: krampen, opgeblazen gevoel, ongemak in de buik met wisselend ontlastingspatroon en abnormale vorm van ontlasting.

Tot op vandaag weten we niet wat de exacte oorzaak is van het prikkelbaredarmsyndroom. Vermoedelijk gaat het om meerdere afwijkingen die leiden tot klachten. Bij patiënten met het prikkelbaredarmsyndroom worden sommige FODMAPs slecht of minder goed opgenomen in de dunne darm en die reizen dan verder langs het spijsverteringskanaal tot in de dikke darm. Doordat ze niet worden opgenomen, trekken ze vocht aan met als gevolg dat de darmen uitzetten. Daarnaast zijn FODMAPs die in de dikke darm terechtkomen een voedselbron voor de bacteriën die daar aanwezig zijn. De bacteriën vergisten deze moleculen wat bij sommige mensen kan leiden tot PDS-gerelateerde klachten, zoals krampen, pijn en veranderde stoelgang.

Het doel van het FODMAP-dieet is de gasproductie in de darm en de andere klachten te minimaliseren. Ook een gezond, gevariëerd voedingspatroon bekomen, waarin alleen de voedingsmiddelen worden beperkt die klachten veroorzaken, hoort hierbij. Veel FODMAP-rijke voedingsmiddelen behoren tot een gezond eetpatroon. Daarom wordt een volledige beperking ervan niet aanbevolen, behalve tijdens de eliminatiefase. Het dieet volgen onder begeleiding van een diëtist is noodzakelijk om tekorten aan vezels, vitaminen en mineralen te voorkomen.

Nadelen bij dieet?

Via sociale media is onterecht het idee ontstaan dat FODMAPs bij iedereen ongemakken kunnen veroorzaken en schadelijk zijn voor de gezondheid. Deze hypes zo maar volgen, zonder medische hulp en de diagnose ‘prikkelbaredarmsyndroom’, is schadelijk voor je gezondheid. Het kan leiden tot een tekort aan vezels, wat op zijn beurt de kans op darmdysfunctie en -ziektes, inclusief darmkanker, verhoogt. Bovendien kan het schrappen van vezels leiden tot een minder gunstige darmflora die een rol speelt in de regulering van ons immuunsysteem en de onderdrukking van ontstekingsfactoren in de darm. Ook tekorten aan andere essentiële voedingsstoffen, zoals vitaminen en mineralen kunnen opduiken.

Mensen die wel de diagnose ‘PDS’ hebben gekregen, kunnen onder medische begeleiding van een diëtist en arts een FODMAP-dieet volgen. Het is een intensief dieet omdat er veel voedingsmiddelen worden geschrapt in de eliminatiefase en er een nauwe opvolging nodig is.