Welke types voedingslabels zijn er?
Een combinatie van letter-, cijfer- en kleurcodes: in Europa bestaan er verschillende voedingslabels. Met als gemeenschappelijk doel: de consument helpen kiezen voor gezonde voeding. Welke types voedingslabels zijn er? En welk van die types beantwoordt het best aan de behoeften van de consument, producent en overheid?
3 types voedingslabels
1. Neutrale labels
Neutrale labels bestaan vooral uit cijfers en percentages en geven geen direct oordeel over de gezondheidswaarde van een product. Het is gewoon een andere weergave van de voedingswaardetabel. De interpretatie en beoordeling worden aan de consument overgelaten. Voorbeeld: Referentie-inname (vroegere GDA).
Bron: Voedingscentrum, Nederland – www.voedingscentrum.nl
2. Positieve labels
Producten die een positief label dragen zijn een gezonde(re) keuze binnen een bepaalde productcategorie. Dit wordt bepaald aan de hand van criteria voor bepaalde voedingsstoffen waarvan de inname best beperkt wordt (vooral suiker, totaal vet, verzadigd vet en zout). Voorbeelden hiervan zijn het Vinkje (vroegere Ik kies bewust), Keyhole (Scandinavische landen).
Bron: Stichting Ik kies bewust, Nederland - www.hetvinkje.nl
3. Label met kleurcodes (potentieel negatief)
Ook bij labels met kleurcodes wordt het gehalte aan bepaalde voedingsstoffen getoetst aan criteria. Het product krijgt voor elk van deze voedingsstoffen een groene, oranje of rode kleuraanduiding (de Britse ‘traffic lights’) of krijgt een globale score en bijhorende kleur (‘Nutri-Score’ in Frankrijk).
Enkele grote spelers uit de voedingsindustrie ontwikkelden een variant op het Britse ‘traffic light’ systeem, met een aanpassing van de beoordeling naargelang de portie. Kleinere portiegroottes komen er positiever uit.
Bronnen: Department of Health en Food Standards Agency, UK en Santé publique (France)
Verwarring?
Na een golf van kritiek dat het Vinkje onduidelijk en verwarrend was, onder andere vanuit de Consumentenbond, wordt het Vinkje in Nederland niet langer erkend: zo mogen er vanaf oktober 2018 geen producten meer met het Vinkje op de verpakking worden geproduceerd.
Ter vervanging lanceerde het Voedingscentrum begin 2018 de app ‘Kies ik gezond?’ waarmee consumenten de voedingswaarde van producten kunnen vergelijken en nagaan of deze tot de Schijf van vijf – de Nederlandse variant van de Voedingsdriehoek - behoren.
Bron: https://www.norden.org/en/news-and-events/images/grafik/logos/noeglehullet/view
Waarmee moet een voedingslabel rekening houden?
Elk van deze voedingslabels heeft voor- en nadelen. Bovendien moeten ze rekening houden met de betrokken partijen én hun belangen: de consument, de producent en de overheid
Consument
Voor de consument moet het label vooral eenvoudig en snel toepasbaar zijn. Hij moet met andere woorden in één oogopslag een oordeel kunnen vellen over de gezondheidswaarde van het product of een vergelijking kunnen maken tussen meerdere producten uit dezelfde categorie.
Wanneer er gebruik wordt gemaakt van percentages (bv. aandeel van de dagelijkse inname aan calorieën, suikers enz. zoals bij de Referentie-inname), vindt de consument die verwarrend en niet echt bruikbaar. Dit is vooral het geval bij lager opgeleide consumenten.
Producent
De voedingsindustrie heeft baat bij een goed imago. Het nemen van initiatieven die de gezondheid bevorderen draagt daartoe bij. Toch zullen voor de industrie steeds de economische belangen primeren. Ze zijn dan ook veel minder voorstander van het verkeerslichtensysteem, omdat het hun producten mogelijk in een negatief daglicht stelt.
Met een neutraal (zoals de RI/GDA) of positief label (zoals het Vinkje) hebben zij veel minder problemen. Verschillende grote spelers uit de industrie stelden een aangepaste versie van het verkeerslichtensysteem voor (kleinere porties worden positiever beoordeeld).
Het naar voor schuiven van deze labels kan een strategie zijn om de eventuele keuze van de overheid voor een strenger beoordelingssysteem zoals Nutri-Score of het Britse verkeerslichtensysteem te counteren.
Overheid
De overheid staat ten slotte onder druk om initiatieven te nemen die de volksgezondheid bevorderen en de obesitasepidemie een halt toeroepen. Aan het invoeren van een (vrijwillig) FOP-label zijn weinig kosten verbonden.
Bovendien blijkt uit onderzoek dat de consument hier weinig bezwaar tegen heeft. Op het eerste zicht dus een interessante opportuniteit, maar toch is het ‘baat het niet, schaadt het niet’ principe.