Invloed van je fysieke omgeving op je eetgedrag
Waarom grijp jij vaak naar chocolade, frisdrank en chips? En laat je water, groente en fruit links liggen? Simpel. Wat je ziet, is wat je wilt. Onderstaande factoren werken ongezond eetgedrag mee in de hand.
Beschikbaarheid
Jij kiest de voedingswaren die het gemakkelijkst, aantrekkelijkst en bekendst zijn. En in onze moderne keuzemaatschappij is ongezond calorierijk eten alomtegenwoordig: op school of het werk, in de supermarkt, thuis, …
Buurt
Jij kiest voor voeding waaraan je vlot kunt komen. Wie in een achtergestelde buurt woont, heeft minder toegang tot gezond eten. Jonge mensen omdat ze een kleiner inkomen hebben, oudere mensen omdat ze een auto missen of moeite hebben om zware lasten te dragen. Wat vaak wél aanwezig is in een achtergestelde buurt zijn fastfoodrestaurants en buurtwinkels met beperkte keuze. Wie het financieel beter heeft, woont vaker in een buurt met meer variatie aan supermarkten en voedingsmiddelen.
Uit onderzoek blijkt zelfs dat de body mass index (BMI) van Midden-Europese volwassenen verschilt naargelang hun sociaal-economische status (SES) en de dichtheid van hun woonwijk (residential area density of RAD). De RAD wordt bepaald door zowel de woningdichtheid (het aantal woningen per oppervlakte-eenheid) als door de land use mix (de mate waarin verschillende toepassingen zoals supermarkten, openbaar vervoer, … worden vermengd in een gebied).
Wie in een buurt woont met lage SES en dito RAD, heeft vaak een hoger BMI. Kinderen die daarentegen in een fysieke omgeving wonen die gezond eten en lichaamsbeweging stimuleert, hebben 65 procent minder kans op overgewicht. Corrigeren we demografische factoren? Dan kunnen we deze lijn ook doortrekken voor volwassenen – 43 procent minder kans op obesitas.
Portiegrootte
Krijg je meer? Dan eet je ook meer. Eén keertje kan dat geen kwaad. Maar als je systematisch grotere porties eet, raakt je lichaam daarop ingesteld. En kom je dus bij. Onze porties zijn de afgelopen jaren alleen maar toegenomen. Zowel in de winkel als op restaurant of thuis. Dat uit zich in:
- grotere hoeveelheid: er zit vaak meer van een product in één verpakking en er zijn nieuwe (grotere) formaten en multiverpakkingen zoals verschillende chipssmaken, in kleine zakjes die samen verpakt zitten.
- miniversies van producten: kleine snoeprepen, mini-ijsjes, koekjes op kinderformaat, … Het lijkt heel simpel: de portie is beperkter, dus je krijgt minder binnen. Maar waar je niet bij stilstaat, is dat het totale gewicht van zo’n (multi)verpakkingen groter is. En dat je de miniproducten bijna nooit apart kunt kopen. Je moet dus een hele zak in huis halen. En dan is het moeilijk om die niet helemaal leeg te eten. Zo’n ‘klein koekje of snoepje’ lijkt minder kwaad te kunnen, dus je speelt sneller zo eentje naar binnen in vergelijking met een grotere portie. Maar wanneer de verpakking leeg is heb je evenveel calorieën binnen.
- portieverwarring of unit bias: vaak denk je dat één verpakking één portie omvat, terwijl dat dikwijls niet het geval is. Kijk maar naar een Twix of een halfliterflesje frisdrank.
- middelmaat regeert/portion distortion: krijg jij de keuze uit small-, medium- of largeformaat? Dan neig je snel naar de middelmaat. Die doet uitschijnen dat het om een ‘normale’ hoeveelheid gaat. Naast de werkelijke maten strooien dus ook de benamingen zand in je ogen. Ons idee van wat ‘normaal’ is, is bovendien veranderd. Zo zou een hedendaagse ‘normale’ koffie vroeger de stempel ‘groot’ hebben gekregen. Bovendien scheelt de prijs voor een grotere portie relatief gezien vaak zo weinig dat er ‘geen reden is’ om die niet te nemen.
Prijs
Hoeveel voeding kost, speelt een belangrijke rol bij eetpatronen en gezondheid. Gezinnen of individuen met een lager inkomen kopen daardoor minder groenten, fruit en zuivelproducten. De prijs is de tweede belangrijkste bepalende factor bij het kopen van voedsel, zowel voor volwassenen als adolescenten. Bieden winkels fruit en groenten tegen een lagere prijs aan – al dan niet in combinatie met promomateriaal? Of serveert een cafetaria of automaat minder vette voeding goedkoper? Dan verkopen ze daarvan meer!
Priming
Door bepaalde prikkels te introduceren in een winkel- of eetproces, kan jouw eetgedrag worden gestuurd. Eet je bijvoorbeeld een appel (= prime) wanneer je een winkel binnenwandelt? Dan gaat het ‘gezondheidslampje’ in je hersenen aan. En ga je bewuster op zoek naar gezonde producten. Subtiele aanpassingen zoals gezonde producten goed zichtbaar maken, spelen dan in je voordeel.
Hoe gezond eten?
Speel slim in op je fysieke omgeving