Voeding en mondgezondheid

1 / Drink water

Water is de veiligste keuze voor je gebit, naast ongesuikerde thee en koffie en ongezoete melk. Water kan je dus makkelijk de hele dag door drinken. En zéker na elke maaltijd: zo spoel je de zuren en suikers uit eten en drinken (bv. fris-, energie- en sportdranken) weg.

2 / Eet bewust en met mate

Het is daarbij belangrijk om op vaste tijdstippen te eten. Benieuwd of er zoiets bestaat als ‘het ideale schema voor je tanden’? Ja hoor: eet maximaal vijf keer per dag, namelijk drie hoofdmaaltijden en twee tussendoortjes. Een tussendoortje is alles wat je eet of drinkt tussen de hoofdmaaltijden, met uitzondering van water, ongesuikerde koffie en thee of ongezoete melk.

3 / Beperk de tijd van je tussendoortjes en maaltijden

Eet en drink dus niet gespreid over een lange periode (bv. een uur doen over een zak nootjes of blikje lightfrisdrank) en snack niet de hele dag door. Gun je tanden tussen de maaltijden de tijd om te herstellen van de inwerking van zuren en suikers uit voeding en dranken zoals (light)frisdranken en fruitsap. Zuren en suikers zijn niet goed voor ons tandglazuur. Zuren tasten je tandglazuur aan, veroorzaken tanderosie en gaatjes. Suikers worden door bacteriën in de tandplaque verwerkt tot zuren die op hun beurt het glazuur aantasten.

4 / Eet zo weinig mogelijk ultrabewerkte producten

Zin in een snack? Kies voor harde, ongesuikerde knabbels, zoals noten en groenten waar je stevig op moet kauwen. Kauwen bevordert de speekselvorming en speeksel zorgt ervoor dat het mondmilieu niet te lang zuur blijft. Voldoende speeksel zorgt ook voor het snel ‘opruimen’ van de mondholte. Dat gaat trouwens een stuk makkelijker wanneer je kiest voor voedingsmiddelen die niet te veel kleven. Niet-gesuikerde melkproducten zoals een glas melk of yoghurt kunnen ook. Maar ook na deze tussendoortjes is een glas water aangeraden.

5 / Beperk vrije suikers

De suikers die van nature in melkproducten en hele stukken fruit zitten, zijn niet het probleem. Integendeel, melkproducten kunnen door de aanwezigheid van calcium en fosfor zelfs een beschermend effect hebben. Deze mineralen gaan het oplossen van het tandglazuur immers tegen. De suikers in een hele appel of tomaat bijvoorbeeld, zitten als het ware nog verpakt en komen gedeeltelijk vrij tijdens het kauwen. Zo komen ze trager vrij dan bijvoorbeeld in fruitsap. Bovendien stimuleert het kauwen speekselvorming, wat ervoor zorgt dat het mondmilieu niet te lang zuur blijft. De mondholte wordt dus sneller ‘opgeruimd’. Het zijn vooral de vrije suikers die we zoveel mogelijk moeten beperken. Daaronder verstaan we alle suikers die door de producent, kok of consument zelf aan de voeding worden toegevoegd. Maar ook de natuurlijke suikers in honing, siropen, fruitsappen en fruitconcentraten, ongeraffineerde suikers, zoals agavesiroop of palmsuiker, en weinig bewerkte suikers, zoals kokosbloesems.

6 / Snoep nooit in bed of voor je gaat slapen

Wil je toch iets zuurs of suikerrijks eten of drinken? Doe dat dan samen met de hoofdmaaltijd. Want bij een maaltijd worden de zuren gemakkelijker geneutraliseerd en verdund omdat je meer speeksel in je mond hebt.

7 / Poets elke dag minstens twee keer je tanden grondig met een tandpasta met fluoride, waarvan één keer net voor je gaat slapen

Doe dat zeker als je het niet kan laten om voor het slapengaan te snoepen, snacken of suikerhoudende dranken te drinken. Naast mondvriendelijke voeding en het dagelijks poetsen van je tanden, is een jaarlijks tandartsbezoek ook belangrijk.

Het belang van goede mondhygiëne

Het opvolgen van deze tips, een goede dagelijkse mondhygiëne en een preventieve controle bij de tandarts worden aangeraden om mondaandoeningen te voorkomen. Tandbederf, loszittende tanden en problemen met gebitsprotheses kunnen immers pijn in de mond veroorzaken en een onaangename smaak geven tijdens het eten. Een vuile mond met veel tandplaque en veel tongbeslag tast de smaakzin aan. Goede mondhygiëne verscherpt het smaakvermogen, met als gevolg: aangenamere eetmomenten. Vooral het verwijderen van tongbeslag doet de smaakzin toenemen. Goede, dagelijkse mondhygiëne kan zo de prevalentie van ondervoeding doen dalen bij ouderen en vooral personen met dementie..

Ontmasker toegevoegde suikers

Een handige plek om vrije suikers van de onschuldigere melk- en fruitsuikers te leren onderscheiden, is de yoghurtrayon. Zet maar eens een potje natuuryoghurt (met enkel intrinsieke suikers) naast een gesuikerde fruitvariant.

In de voedingswaardetabel worden alle suikers op een hoopje gegooid. Maar uit de ingrediëntenlijst worden we wel heel wat wijzer.

De kunst bestaat erin om de toegevoegde suikers te ontmaskeren. Fabrikanten gebruiken graag andere benamingen om de aanwezigheid van grote hoeveelheden suiker te verdoezelen. In deze ingrediëntenlijst voor volle yoghurt met fruit zien we er al enkele: suiker en fructosesiroop. Andere voorbeelden van toegevoegde suikers zijn: dextrose, glucose-fructosestroop, glucosestroop, invertsuiker, sucrose, sacharose, melasse, honing, siroop en allerhande fruitsappen en -concentraten.

Een andere opvallende vaststelling is dat in deze yoghurt meer toegevoegde suiker zit dan aardbei. Dat weten we zeker omdat suiker vernoemd wordt vóór aardbei. Ingrediënten in een ingrediëntenlijst staan altijd in volgorde van hoeveelheid. Een goede tip is om producten te vermijden waarin een vorm van vrije suikers bij de eerste drie ingrediënten staat.

Problemen met kauwen?

Door aandoeningen of problemen in de mond kunnen tijdelijke of langdurige kauwproblemen ontstaan. Heb je last met het kauwen van voedsel? Raadpleeg dan een huisarts, tandarts of mondhygiënist. In afwachting van een behandeling kan je je voeding stap voor stap aanpassen op basis van hardheid. Voorzie voeding die zacht is en voldoende vocht (bv. sauzen, stoofpotjes) bevat. Als kauwen moeilijk blijft, kan je de consistentie van je voeding stap voor stap aanpassen.

Schakel niet te snel over op zachte of vloeibare voeding. Goed kauwen op voedsel zorgt voor een betere smaakgewaarwording door het vrijkomen van aroma’s. Ook de textuur van de voeding draagt daartoe bij, denk maar aan het verschil tussen een knapperige en melige appel. Tijdens het kauwen gebruik je verschillende spieren die je ook nodig hebt als je spreekt, en dat zorgt voor een goede doorbloeding van de hersenen.

Heb je gebitsproblemen, zoals loszittende tanden, een minder gaaf gebit of een slecht passende gebitsprothese? Pak deze klachten dan eerst aan, want ze kunnen voor een verminderde kauwfunctie zorgen. Misschien is het zo zelfs niet nodig om je voeding aan te passen.