Voeding buiten de voedingsdriehoek
Chips, taart, wijn … Die spot je in de rode bol buiten de voedingsdriehoek. Het zijn lege calorieën; ze zijn niet nodig voor een evenwichtige voeding en kunnen bij te hoge inname zelfs je gezondheid schaden. Ongezond, maar helaas wel aantrekkelijk. Dus is de verleiding groot om ervan te smullen. En af en toe eens zo’n extraatje, mag best. Maar niet te vaak en in kleine porties.
Aan de slag:
- Eet niet rechtstreeks uit de verpakking, maar doe een kleine portie chips of snoep in een kommetje.
- Vervang alcohol eens door een alcoholvrij alternatief. Ontdek lekkere recepten op Zeker Gezond.
- Gebruik een boodschappenlijstje en laat je niet verleiden door ongezonde promo's of mooie verpakkingen.
- Fan van snoep, ijs, taart? Zoek eens een gezonder alternatief, matig je protie en/of eet het wat minder vaak.
- Nutri-Score? Volg ons stappenplan om gelijkaardige producten te vergelijken en beter te kiezen.
Mag je producten uit de rode bol eten?
Welke producten staan in de rode bol?
In de rode bol buiten de voedingsdriehoek vind je:
- Alcoholische dranken zoals wijn, bier, likeur en sterkedrank. Ook alcoholvrij bier plaatsen we hier.
- Suikerrijke dranken zoals frisdrank, sportdrank en energiedrank.
- Suikerrijke voedingsmiddelen zoals chocolade, koeken, cake, taart, snoep en boterhambeleg zoals choco of speculaaspasta. Vaak ok nog eens rijk aan (verzadigd) vet.
- Vetrijke snacks en fastfood zoals frieten en kroketten, chips, hamburgers en diepvriespizza.
- Zout, keukenzout, kruidenmengelingen en bouillon op basis van zout.
- Bewerkt vlees.
Rode zone
- Alcoholische dranken, alcoholvrij bier
- Frisdrank, sportdrank, energiedrank
- Fantasiesauzen (bv. samurai, andalouse, cocktailsaus, bickysaus …)
- Suikersnoep
- Confituur, stroop, honing (1)
- Chocopasta, speculoospasta
- Chocolade
Rode zone
- Sorbet, waterijs
- Alle koek en gebak, taart (2)
- Zout: keukenzout, kruidenmengeling of bouillon op basis van zout (3)
- Zoute gerechten en snacks, fastfood
- Gefrituurde producten
- Bewerkt vlees
- Zoutrijke sauzen (bv. mosterd, pickles, ketchup)
(1) Confituur, stroop en honing zijn erg suikerrijk en daarom niet bij voorkeur te kiezen. Ze zijn wel een betere keuze dan bijvoorbeeld choco of speculaaspasta, deze zijn niet alleen suikerrijk maar ook rijk aan (verzadigd) vet.
(2) Alle koeken, ongeacht hun voedingswaarde, behoren tot de rode bol. Maar er kan wel een onderscheid gemaakt worden tussen soorten koeken. Bekijk het etiket (gehalte aan vezels, suiker, (verzadigd) vet) of de Nutri-Score om koeken onderling te vergelijken en de betere keuze te maken. Hou ook rekening met de portiegrootte.
(3) We krijgen meer dan voldoende zout binnen. Het toevoegen van extra zout aan de voeding is met andere woorden overbodig.
Wat hebben deze producten gemeen? Ze zijn energierijk, maar hebben een lage voedingswaarde. Het zijn vaak producten met een hoog gehalte aan vet, suiker en/of zout, maar met weinig of geen voedzame stoffen zoals vitaminen, mineralen en vezels. En daarom noemen we ze 'lege calorieën': ze vullen wel, maar voeden niet.
De ongunstige voedingswaarde van deze producten is dikwijls het gevolg van de vele bewerkingen die ze ondergaan. Meerdere ingrediënten worden samengevoegd tot één kant-en-klaar eindproduct dat nog lang houdbaar is. We noemen deze producten daarom ook wel 'ultrabewerkt'. Geen gestolen naam: de producten ondergingen immers bewerkingen in verschillende fases en met diverse technieken die meestal alleen mogelijk zijn binnen de industrie. En het resultaat van al die bewerkingen zie je op de verpakking: het eindproduct heeft vaak een lange ingrediëntenlijst.
Let wel: het gaat hier specifiek over ultrabewerkte voedingsmiddelen met een ongunstige voedingswaarde en niet over álle bewerkte voedingsmiddelen. Wil je meer weten over welke bewerkingen onze voeding kan ondergaan en welke voor- en nadelen die hebben? Lees dan zeker hier verder.
Eet en drink zo weinig mogelijk lege calorieën
De producten uit de rode bol bij de voedingsdriehoek zitten ingebakken in onze eetcultuur. Ze vermijden is moeilijk – en doorgaans ook niet noodzakelijk. Natuurlijk mag je al eens van zo’n extraatje genieten, maar met mate. Streef altijd naar een evenwichtig voedingspatroon. Dat betekent: kies vooral verse, weinig of niet-bewerkte producten en eet en drink zo weinig mogelijk lege calorieën. Kies je te vaak voor lege calorieën? Dan wordt je voeding onevenwichtig – met alle gezondheidsrisico’s van dien.
Ook al zijn de voedingsmiddelen uit de rode bol niet essentieel, toch zitten ze verankerd in onze eetgewoontes. Reclame laat ons het water in de mond komen. Kleur- en smaakstoffen maken lege calorieën extra aantrekkelijk. En meestal zijn ze erg makkelijk te gebruiken en overal verkrijgbaar. Bijna iedereen bezwijkt al eens voor deze genotsmiddelen. Op zich geen probleem – zolang ze maar een klein deel van je dagelijkse voedingsinname vormen.
Vervang ongezonde en sterk bewerkte voedingsmiddelen uit de rode bol door gezonde alternatieven uit de voedingsdriehoek. Doe alvast wat ideeën op met onze vervangboodschappen:
Vergelijk met de Nutri-Score
Laat je in de winkel leiden door de Nutri-Score om de betere keuze te maken. Maar opgelet! De Nutri-Score is géén synoniem voor ‘gezond’ of ‘hier mag je elke dag zoveel van eten als je wilt’. Het label helpt je wel om een betere, gezondere keuze te maken binnen een bepaalde productgroep. Een voorbeeld: kant-en-klare pizza’s horen in de rode bol bij de voedingsdriehoek, je eet ze dus best niet te veel. Toch trek in pizza? Kijk naar de Nutri-Score om uit alle beschikbare pizza’s die met de betere voedingswaarde te kiezen. Maar vergelijk je pizza niet met een koek of met yoghurt: die horen tot een andere productgroep.
Hoeveel eten we uit de rode bol?
Zuinig omspringen met lege calorieën: dat is de theorie. Maar de praktijk leert dat bijna een derde van al onze voeding uit de rode bol komt – goed voor méér dan een derde van onze totale energie-inname. Mannen scoren trouwens slechter dan vrouwen. Ze grijpen vaker naar frisdrank en alcohol, geven de voorkeur aan vette charcuterie en nemen meer calorieën uit de rode bol op dan vrouwen. Vooral jonge mannen halen hun energie voornamelijk uit niet-essentiële voedingsmiddelen – en laten gezond eten links liggen.
Hoe ongezond zijn producten uit de rode bol?
Producten in de rode bol van de voedingsdriehoek dragen niet bij tot een evenwichtig voedingspatroon. Want doorgaans leveren ze vooral calorieën, maar weinig of geen nuttige voedingsstoffen zoals vezels, vitaminen en mineralen. Het zijn lege calorieën: ze vullen wel, maar voeden niet.
Onderzoeken naar het verband tussen deze producten en onze gezondheid brengen geen rooskleurig verhaal. Het verrast niet dat een hoge consumptie van voedingsmiddelen zoals frisdrank, desserts en frieten sterk samenhangen met een grotere kans op overgewicht en obesitas. Ultrabewerkte voedingsmiddelen zouden bovendien ook bepaalde eigenschappen hebben die ervoor zorgen dat we er meer van eten. Het gaat dus verder dan alleen de ongunstige voedingswaarde.
Waarom is hoge suikerinname ongezond?
Suiker is minder zeemzoet dan hij lijkt: hij richt heel wat schade aan. Dat het slecht is voor de tanden wist je uiteraard al. Onderzoek toont aan dat de consumptie van suikerrijke dranken het risico op diabetes vergroot en het lichaamsgewicht doet toenemen. Dat geldt trouwens niet alleen voor frisdrank, maar ook voor meer onschuldig ogende dranken zoals fruitsap, chocomelk en gezoete plantaardige dranken.
Waarom is alcohol ongezond?
Alcohol is een schadelijke stof. Om de risico’s van alcoholgebruik te beperken, drink je best niet meer dan 10 standaardglazen (1 standaard glas alcohol bevat 10 g alcohol) per week. Wil je geen risico lopen, dan drink je beter geen alcohol. Drink je wel af en toe een glaasje? Spreid die dan over meerdere dagen in de week en drink een aantal dagen geen alcohol. Want als je te veel en te vaak drinkt, loop je een hoger risico op borst-, darm- en longkanker. Bovendien riskeer je verslaafd te geraken of psychosociale problemen, levercirrose of hoofd- en halstumoren te krijgen. Om het nog niet te hebben over de kans op een ernstig verkeersongeluk.
Wil je zwanger worden, ben je in verwachting of geef je borstvoeding? Dan is de aanbeveling duidelijk: zweer alcohol af.
Waarom is zoutinname ongezond?
Uit onderzoek blijkt dat als je minder zout eet, je bloeddruk verlaagt. Minder zout eten is dus vooral voor mensen met een hoge bloeddruk aan te raden. Een te hoge bloeddruk verhoogt immers het risico op hart- en vaatziekten.
Producten uit de rode bol en het milieu
Wat is de impact van lege calorieën op het milieu? Moeilijk te zeggen. Want er zijn amper onderzoeken die de hele cyclus analyseerden: van productieketen, over consumentengedrag, tot afvalverwerking. Wat we wél weten? Elke extra stap in de voedselbewerkingscyclus heeft in zekere mate een impact op het milieu. Naast de vaak energie-intensieve bewerkingsstappen, dragen ook de gebruikte ingrediënten bij aan de totale milieu-impact. Ook kun je je afvragen of het niet jammer is dat kostbare ingrediënten worden ‘verspild’ in producten die niet eens voedzaam zijn. Erg milieuverantwoord lijkt dat dus niet.
